Obraz (1536)

200 Aniili/łi imijitlku pi/rdNiębioisIwii

W przypadku zużycia częściowego, wyboru wariantu odtworzenia należy dokonać z zastosowaniem rachunku ekonomicznego. Generalne uwarunkowania determinujące kierunki rachunku ekonomicznego są przedstawione na rysunku 6.3.

Rysunek 6.3

Wybór sposobu odtworzenia środków trwałych

Odnowienia środków trwałych poprzez remonty niwelują przede wszystkim zużycie fizyczne tych środków. Z zasady są wprowadzane pewne modernizacje środków trwałych przy okazji remontów kapitalnych, lecz ich zakres jest ograniczony. Odnawianie środków trwałych poprzez inwestycje odtworzeniowe, nazywane często reinwestycjami, może się dokonywać na poziomie techniki, jaki reprezentował zużyty środek trwały, oraz na poziomie wyższej techniki. W praktyce, zwłaszcza gdy chodzi o maszyny i urządzenia wytwórcze, następuje z reguły wymiana zużytych fizycznie lub przestarzałych technicznie i ekonomicznie maszyn i urządzeń na obiekty ulepszone, nowocześniejsze, a więc i bardziej wydajne. Tak więc: „...reinwestycje nie tylko zastępują ubywające moce wytwórcze, ale zastępują je w sposób technicznie i ekonomicznie doskonalszy” [Lissowski, 1962, s. 208).

W zależności od wyboru wariantu remontu, z modernizacją czy bez modernizacji, lub wyboru poziomu techniki przyjętego przy zakupie nowego środka trwałego zdolność produkcyjna przedsiębiorstwa pozostaje bez zmian lub wzrasta. Podobnie zmieniają się koszty eksploatacji majątku trwałego przypadające na jednostkę wyrobu. Mogą one pozostawać na nie zmienionym poziomie lub maleć, gdy urządzenie jest wydajniejsze.

Omówione wyżej sytuacje i warianty odnawiania majątku trwałego są przedstawione w tablicy 6.3.

Na podstawie analizy tablicy 6.3 oraz doświadczeń wyniesionych z praktyki w przedsiębiorstwach przemysłowych można ogólnie stwierdzić, że:

•    realizowane w przedsiębiorstwach odtworzenia środków trwałych nie reprezentują tylko jednego wariantu odtworzenia, lecz zwykle występuje ich kilka;

•    część wymienionych przypadków odtworzenia niesie w sobie nowe jakości związane z postępem techniki, a więc również elementy rozwojowe;

Tuhlicu 6.3

Anali/.a wariantów odnawiania środków trwałych

Rodzaj odnowienia		Porównanie do stanu odtwarzanego środka trwałego
		zdolność produkcyjna	koszty eksploatacyjne na jednostkę produktu
Remont	bez modernizacji	Jak przed zużyciem	Jak przed zużyciem
	z modernizacją	Jak przed zużyciem	Niższe
		Wyższa	Jak przed zużyciem
		Inne zastosowanie — nie można porównać
< kllworzenie (zakup lub nowa budowa)	na poziomie techniki odtworzenia środka trwałego	Jak przed zużyciem	Jak przed zużyciem
	na poziomie wyższej techniki	Jak przed zużyciem	Zwykle niższe
		Wyższa	Zwykle niższe

/1 ń i! I o: Opracowanie własne.

•    bezpośrednie porównywanie niektórych przypadków odtworzenia jest utrutl nione, zarówno ze względu na spełnione funkcje i parametry eksploatacyjne, jak i ceny zakupu lub budowy;

•    jednostkowe odnowienia zwykle niosące postęp techniczny (np. wiele funkcji użytkowych lub wyższą wydajność) jako pozycje zakupowe mogą być znacznie droższe niż odtwarzany środek trwały.

Zgodnie z tym, co powiedziano wcześniej, odtworzenia rozpatrujemy, gdy wystąpiło zużycie fizyczne lub ekonomiczne środka trwałego. Możliwe warianty odtwarzania są przedstawione na rysunku 6.4.

Rysunek 6.4

Warianty odtwarzania środków trwałych z uwzględnieniem poziomu techniki

Ź r ó d ł o: Opracowanie własne.