P1090061 (2)

112

THE CONCEPTION OF THE INNER SENSES ITROM THE PERSPECTIYE OF LATE-ANTIQUE THEORIES OF PERCEPTION

Su mm ary

The subjccl of Ihc articlc is Ihc idea of a subtlc perception which is prcscnl in die late-anliqoc In. dition. The slaning point is an attempt to capturc the original meaning or Ihc Christian conccption of thc inner senses in the thcóiy of Origen and placing it in a wider historlcal. cultural, and Spore all thcorctical context The articlc takes up the various points of refercnce of thc conceplion of thc inna senses: I) the problem of subtle perccption in the shape adopted in the Neoplatonist Irndition agairut the background of the development of the idea of the subtlc body, and also 2) the issuc of cognańt presentation (ęaireaofa nnaknrmKĄ) in the sense of the Stoical theory of perception. The analjsii carned out mainly from the perspcctivc of the research conducted by R. Sorabji and ER. Dodds shows that an analogous conceplion of subtle senses was developed by the particularly matuc Nco-plalonist tradition. Whcrcas the Christian conceplion which dcvelopcd in monastic ciicles was mllu-eneed, to some extent by the stoical Solutions.

ZESZYTY naukowe uniwersytetu jagiellońskiego

Jo*XXl^X

STUDIA REUGIOLOGICA Z. 39

2006

Andrzej Uciecha

Wydział Teologiczny Uniwersytet Śląski w Katowicach

WĄTKI POLEMICZNE W PISMACH AFRAHATA I ŚWIĘTEGO EFREMA

Wstęp

Afrahat, zwany Mędrcem Perskim, i święty Efrem, diakon z Edessy, reprezentują starożytnych pisarzy chrześcijańskich języka syryjskiego^{1 2}. Dzieła obu Syryjczyków powstawały w IV wieku w środowisku, w któiym - jak sądzono³ - nie znano pojęć i metod greckiej filozofii. Interesujące wydaje się zagadnienie argumentacji, za pomocą której obaj autorzy bronili ortodoksji chrześcijańskiej i dyscypliny kościelnej. Przedmiotem analizy będą wątki polemiczne najczęściej pojawiające się w dyskusji Afrahata i Efrema z judaizmem, z herezjami Bardesanesa, Markiona i Manesa oraz odnoszący się do niegodnego postępowania niektórych chrześcijan w czasie prześladowań Szapu-mil.

1. Wątki polemiczne w Mowach Afrahata

Tematyce polemiki w Mowach Afrahata poświęcono już kilka artykułów⁴. Miały one jednak charakter fragmentarycznych opracowań, dokonanych na kanwie zagadnie-

1

¹ Ni lana Afrahata i jego Mów, por. A. Uciecha, Afrahat, Mfdrzrc ptrskt - stan bachh. SSHT 3J (2000), j. 25-29; tycie i twórczość Świętego Efrema, por. F. N a u, tfhrem Sanu. Dictionnaire de Thtologie Catholiąuc U Pm 1913, kol 188-193 (dalej: DTK). F. Rillict, Ephrtm. le Syntn. Dictionnaire cncyclopćdiąue du ctetianismeancien Ll.Ccrf 1990, s 824-827 (dalej: DECA)

2

Na icroal czysto biblijnego charakteru teologii i antropologii w nauczaniu Afrahata por A Uciecha, ąitaJuf. I({te perski..., SSHT 33 (2000), s. 33-37 Nauczaniu Efrema miały być obce spekulacje

3

dogmatyczne i metafizyka, por. F. Na u, Źphrem (Saint), Dictionnaire de Thćologie Catholiąuc, t V, Paris 1913 {dalej: DThC], kol 188-193, zwłaszcza kol 191

4

'ta.AJ van der Ktltl, A 1'onglnt Ju monachlsme syrieii. LesihtdayechezAphraat (w;) FructusCen-tumu, Steenbmgis 1989, s. 313-324 (Instrumcnla Palristica XIX); S. Btock. Synac Perspecmes m Lm Aiuyuiiy, London 1984; O Nedungatt, The Conveiumters of the Earfy Synac Sptakmg Church, „Orientalia