P3200007

101

Aktywność potnłwca

wstrząsem. Niepamięcią objęty jest czas od kilku sekund do kilkunastu minut przed tym zdarzeniem. Ofiary wypadków zakończonych wstrząsem mózgu niekiedy nie pamiętają przyczyn i okoliczności zdarzenia, w związku z czym nie mogą zeznawać przed policją ani sądem jako świadkowie we własnej sprawie. Amnezję wsteczną można zaobserwować również u chorych psychicznie poddanych elektrowstrząsom wywołującym atak drgawkowy i utratę przytomności. Pacjent po oprzytomnieniu nie pamięta, co zdarzyło się na kilka minut przed uderzeniem prądem skierowanym do jego głowy. Mechanizm amnezji wstecznej wydaje się zrozumiały w świetle dotychczasowej wiedzy o kodowaniu pamięciowym. Ślady pamięciowe sprzed kilku minut przed wstrząsem są mało trwałe (nieskonsolidowane), dlatego ulegają destrukcji pod wpływem oddziaływań fizycznych, w przeciwieństwie do śladów dawniejszych, które są już dostatecznie utrwalone. Dlatego właśnie amnezją dotknięte są wspomnienia przeżyć zaistniałych tuż przed elektrowstrząsem. Drugi przypadek jest bardziej złożony. Schorzenia mózgu upośledzająróżne aspekty pamięci w zależności od rodzaju choroby, jej przebiegu i lokalizacji ewentualnych uszkodzeń tkanki nerwowej. Uszkodzenia rozsiane bądź rozlane powodująpostępujące zapominanie doznań od najświeższych do coraz dawniejszych. Trudno określić dokładnie granice czasowe niepamięci wstecznej. W niektórych przypadkach może ona sięgać do okresu kilku, a nawet kilkudziesięciu lat wstecz od momentu owładnięcia chorobą, w innych obserwujemy jedynie zapominanie doznań aktualnych. Najbardziej odporne na zapominanie są wspomnienia z dzieciństwa, które nawet u osób ze starczymi zmianami mózgu są jasne i wyraziste (Hunter 1963).

Zmienione warunki podczas przypominania sobie. Niekiedy trudno nam przypomnieć sobie nawet dobrze przyswojone treści, gdy usiłujemy tego dokonać w sytuacji różniącej się od tej, w której uczyliśmy się. Typowe odczucie pustki w głowie w trakcie egzaminu, do którego byliśmy dobrze przygotowani, zapomnienie części wyuczonej roli w czasie występu, trudności porozumienia się z kimś w znanym obcym języku są pospolitymi przykładami tej prawidłowości, jeżeli nie wchodzi w rachubę zbyt silna „trema”. W każdym z wymienionych przypadków przyczyną trudności może okazać się odmienność warunków przypominania sobie. Warunki te mogą tkwić w otoczeniu bądź w nas samych. W trakcie uczenia się zarówno otoczenie zewnętrzne, jak i nasze wewnętrzne doznania mają szansę stać się częścią zapamiętanego materiału, nieraz bez udziału świadomości. W obliczu zadania wymagającego przypomnienia sobie wyuczonych treści otoczenie zewnętrzne i doznania wewnętrzne przejmują niekiedy rolę klucza do pamięci. Brak takiego klucza w nowych warunkach w znacznej mierze utrudnia aktualizację pamiętanego materiału. Trudność tę można przezwyciężyć stosując „rozgrzewkę”, polegającą na próbach odtworzenia warunków i atmosfery tkwiących w sytuacji uczenia się. Jeśli uda się nam tego dokonać, to rosną szanse przypomnienia sobie żądanych treści. Rozgrzewka wymaga jednak pewnego czasu, skupienia się i spokoju, dlatego wymaganie od ucznia natychmiastowej odpowiedzi, posądzanie o nieuctwo i straszenie negatywną oceną działają destrukcyjnie, stwarzając dodatkowe problemy emocjonalne.

W fazie przechowywania możemy zauważyć osobliwe zjawisko zwane reminiscencją. Reminiscencję można ogólnie określić jako poprawę efektów odtwarzania