P5101364

lean to ciecz bezbarwna, lotna, o charakterystycznym zapachu. Jest cieczą niepolamą. Stanowi rozpuszczalnik innych związków organicznych, np. tłuszczy. Jest łatwopalny (pali się kopcącym ■|ww) Benzen Jest toksyczny i posiada właściwości rakotwórcze.

Charakterystyczną właściwością węglowodorów aromatycznych jest trwałość pierścienia oraz zdofa*^ do ulegania reakcjom substytucji. Wiadomo, że każdy z sześciu atomów wodoru w cząsteczce benzenu uŁe podstawieniu, dając ten sam produkt, tak więc atomy węgla są równoccnnc przy tworze^, OKMopochodncj

I Otrzymywanie benzenu

• produkt destylacji smoły węgłowej

p,T, katalizator

• crimeryzacja etynu

3 HC - CH

• odwodomicnie cykloheksanu:

Poniżej podano schemat zawierający liczne przemiany chemiczne, w których benzen stanowi substni:

kwas benzenosulfonowy

192 Mnm

^1PZ**^rr'—i	reagenty i warunki reakcji	typ produktu	grupa w prowadzona
	działanie mieszaniną nitrującą, tzn. mieszaniną stężonego kwasu azotowego(V) i stężonego kwasu siaikowego(VI)	nitrozwiązek	-NO,
^r5*ówń*	działanie stężonym kwasem siarkowym(VI)	kwas sulfonowy	-SO,H
llulogcnowanic	działanie X, w obecności katalizatorów, którymi są odpowiednio halogenki glinu lub żelazatfU)	halogenopochodna	-X
irytowanie (meto-jdaFriedla-Craftsa)	działanie chlorkiem kwasowym w obecności katalizatorów	keton alifatyczno--aromatyczny	R-C- 1 0 J
alkilowanie	działanie halogenkiem alkilowym w obecności katalizatora	związek alifatyczno--aromatyczny	s-

Należ)' jednak pamiętać, że obecny w pierścieniu podstawnik kieruje nowy w określone miejsce. Ten foki, określany jako tzw. wpływ kierujący podstawników, jest powszechny w reakcjach substancji związków aromatycznych .

podstawniki I rodzaju - kierujące nowy podstawnik w pozycję orto i para	podstawniki D rodzaju - kierujące nowy podstawnik w pozycję meta
-nh2,-nhr,-nr2	-NO,
-OH.-OR	-COR
-R	-SOjH
-Ar	-COOH
: -X	-CHO
	-CN

V przypadku obecności podstawników obu rodzajów, wpływ kierujący podstawnika I rodzaju dominuje sad wpływem podstawnika II rodzaju.

podstawnik już obecny

195