PC190021

c)    cechy fizjologiczne i biochemiczne, przemiany materii, czynności hormonalnej, typ układu krążenia,

d)    typ układu nerwowego decydujący o cechach osobowości psychicznej,

e)    właściwości odpornościowe ustroju, cechy patologiczne i anomalie (Malinowski 1985).

Pierwsza typologia Hipokrałesa (IV w. p.n.e.) wyróżniała dwa typy:

—    suchotniczy - o szczupłej budowie,

-    apopłektyczny - o budowie silnej, masywnej.

Typologia Hipokratesa została uzupełniona i spopularyzowana przez Galena. Na podstawie kryteriów charakterologicznych wyróżnione zostały cztery typy temperamentów — humory:

-    choleryczny (chale - żółć) - wybuchowy, cechuje się łatwością utraty panowania nad sobą, reakcjami niewspółmiernymi z bodźcami,

-    sangwiniczny (sanguis - krew) — o usposobieniu pogodnym, uczuciowym, aktywnym i żywym w reakcjach,

-    flegmatyczny (flegma - śluz) - o małej pobudliwości, zrównoważeniu, opanowaniu i wytrwałości w działaniu,

-    meiancholiczny (melas chole - czarna żółć) — cechuje się małą ruchliwością, apatią, przewlekłymi stanami przygnębienia.

W czasach nowożytnych dopiero wiek XIX przyniósł zainteresowanie człowiekiem z punktu widzenia jego ewolucji, systematyki i m.in. typologii budowy ciała. Pod koniec XIX i na początku XX w. powstają niemal jednocześnie trzy szkoły typologiczne: francuska, włoska i niemiecka.

W XIX w. przedstawiciel francuskiej szkoły typologicznej L. Rostan wykorzystując obserwacje cech somatoskopijnych i budowę ciała w ujęciu morfologiczno-klinicznym wyróżnił typy: trawienny, oddechowy, mięśniowy i mózgowy. Typy te pod względem anatomicznym zostały opisane przez C. Sigaud zgodnie z założeniem, że dominacja jednego z tych układów decyduje o odpowiednim typie budowy (ryc. 71):

1.    Typ trawienny - twarz szeroka, zwłaszcza w dolnej, żuchwowej części, szeroka klatka piersiowa o rozwartym kącie podżebrowym.

2.    Typ oddechowy - twarz wydłużona z silnie rozwiniętym odcinkiem związanym z drogami oddechowymi, długie kończyny i klatka piersiowa, ostry kąt podżebrowy.

3.    Typ mięśniowy — twarz prostokątna, proporcjonalna, równomierne proporcje tułowia w stosunku do kończyn, klatka piersiowa silnie rozwinięta, silny rozwój mięśni i owłosienia ciała.

4.    Typ mózgowy — silny rozwój części mózgowej głowy, smukła budowa ciała, słabe umięśnienie, długie kończyny, ostry kąt podżebrowy.

Ryc. 71. Budowa ciała wg typologii szkoły francuskiej Sigaud - typy: a) trawienny, b) oddechowy, c) mięśniowy, d) mózgowy

Typy te mogą występować w postaci czystej lub jako nieregularne -występują wówczas jedynie tendencje w kierunku jednej z form budowy.

Podczas gdy francuska szkoła typologiczna opierała się głównie na morfologii i obserwacji budowy ciała, systematyka typologiczna szkoły włoskiej bazowała na pomiarach antropometrycznych. Twórcą szkoły włoskiej był A. Giovani, który ustalił pewne idealne proporcje budowy i ciała, a odchylenia od nich świadczyć miały o typie budowy zmierzającym i bądź w kierunku długościowym, bądź szerokościowym. Najbardziej znanym przedstawicielem szkoły włoskiej był G. Viola, którego główną zasługą było zastosowanie precyzyjnych pomiarów antropometrycznych, a więc wprowadzenie obiektywnej oceny budowy ciała. Ponadto Viola wprowadził pojęcie objętości, tj. trójwymiarowe określenie niektórych części ciała oraz pojęcie średniej i normy dla poszczególnych populacji. Uważał on, że typ budowy jest wynikiem zmienności osobnicznych stale spotykanych w jednej grupie. Typologia Violi została uznana przez antropologów za pomysłową i wartościową z naukowego punktu widzenia. Jest j ona jednak wyłącznie teoretyczna i niemożliwa do praktycznego zastosowania ze względu na skomplikowany system obliczeń oraz konieczność I przeprowadzania badań przekrojowych w celu określenia norm dla po-| szczególnych populacji.

-15