repetytorium (19)

Kartografia

Kartografia

ŹRÓDŁA INFORMACJI GEOGRAFICZNEJ

Wyznaczanie kierunku północnego według Słońca

• W pogodny dzień gnomon ustawiony pionowo »    rzuca na powierzchnię

Ziemi cień; najkrótszy cień w ciągu dnia wskazuje kierunek północny.

.//!'    • Małą wskazówkę zegarka kierujemy

na Słońce; przed południem przedłużenie dwusiecznej kąta zawartego między tą

wskazówką a godziną dwunastą wskazuje po południu    przedpołudniem

kierunek północny. Po południu dwusieczne kąta między

godz. 1 2⁰⁰ a wskazówką godzinową (w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara) wskazuje południe geograficzne, a dwusieczna przedłużona - kierunek północny.

północ magnetyczna północ geograficzna północ topograficzna (siatki kilometrowej)

5    - deklinacja magnetyczna

Y - zbieżność południków AAm - uchylenie magnetyczne

N

po południu

//tri’.

N

Kierunek magnetyczny

Kula ziemska jest wielkim magnesem. Wokół Ziemi przebiegają linie sił pola magnetycznego. Koła wielkie pokrywające się z liniami sił pola magnetycznego tworzą południki magnetyczne. Miejsca na Ziemi, gdzie linie pola magnetycznego mają kierunek prostopadły do powierzchni kuli ziemskiej, nazywają się biegunami magnetycznymi. Na biegunie magnetycznym igła kompasu ustawia się pionowo. Bieguny magnetyczne znajdują się w odległości prawie 2000 km od biegunów geograficznych. Północny biegun magnetyczny znajduje się na półkuli południowej (w pobliżu ziemi Adeli), południowy - na półkuli północnej (w pobliżu wyspy E. Ringnesa leżącej w Archipelagu Wysp Królowej Elżbiety). Deklinacja magnetyczna - kąt zawarty między południkiem magnetycznym a południkiem geograficznym. Igła magnetyczna ustawia się wzdłuż południka magnetycznego. Gdy ostrze igły odchyla się od południka geograficznego w prawo, mamy deklinację wschodnią. Oznaczamy ją literą E i podajemy jako dodatnią ( + ). Gdy ostrze igły zwróconej ku północy odchyla się w lewo, mamy deklinację zachodnią. Oznaczamy ją literą W i podajemy jako ujemną (-).

★ Ng

Kierunek topograficzny

Jeżeli na siatkę lokalnych współrzędnych (np. siatkę kwadratową) nałożymy siatkę geograficzną, to kierunek północny siatki współrzędnych prostokątnych (północ topograficzna) nie będzie się pokrywał z kierunkiem północnym wyznaczonym przez południki (północ geograficzna). Z tego względu na mapach topograficznych podaje się zbieżność południków: kąt między kierunkiem północy topograficznej a kierunkiem północy geograficznej, oraz uchylenie magnetyczne: kąt zawarty między północą topograficzną a północą magnetyczną.

Określanie położenia za pontocq Globalnego Systemu Pozycjonowania (GPS)

Ziemię okrążają 24 satelity geostacjonarne, które poruszają się po orbitach w odległości ok. 36 000 km od równika. Latają po orbicie z taką samą prędkością, z jaką kręci się Ziemia wokół własnej osi. Każdy satelita wysyła na Ziemię sygnały. Czas mierzony w odbiornikach jest zsynchronizowany z czasem podawanym przez satelitę. Odbiornik na podstawie czasu dotarcia sygnału od kilku satelitów oblicza drogę, jaka została pokonana i trójwymiaro-Nm wq pozycję odbiornika: długość i szerokość geograficzną oraz wysokość nad poziomem morza. System GPS pozwala na osiągnięcie dokładności przy określaniu położenia do 15-30 ^ metrów. Są też nawigacyjne odbiorniki GPS. Po wpisaniu adresu, pod który chcemy się udać (współrzędne geograficzne), kreślą nam drogę, sygnalizują odchylenia od kursu i podają godzinę dotarcia do celu.