s104 (2)

parze lub gotować. Starsze pędy pozbawia się skórki, a ich rdzeń suszy i uciera na mąkę. Z młodych liści zarówno świeżych, jak i ususzonych można sporządzić napar stosowany jako lek na ból głowy. Herbata ta zawiera dużą ilość witaminy C. Woskownica europejska (Myrica gale)*. Krzew ten, rosnący w miejscach podmokłych, ma skórzaste, szarozielone, wąskie liście. Jest to ów legendarny środek przeciw komarom stosowany przez szkockich przewodników. Z moich doświadczeń wynika, że przed ukąszeniami małych owadów zabezpiecza on w znikomym stopniu lub wcale. Cóż, dawniej nie było tak skutecznych repelentów jak dzisiaj. Z ususzonych liści można parzyć delikatną herbatę. Inaczej, niż to jest w wypadku pozostałych ziołowych herbat, nabiera ona wielkiej mocy. Kiedy po raz pierwszy ją zaparzyłem, moje kubeczki smakowe porażone jej mocą zupełnie straciły czucie. Nasypałem za dużo liści i za długo je moczyłem.

Żywotnik, tuja {Thuja spp.). Żywotnik jest bardzo użytecznym drzewem. Z jego drewna można robić łuki i konstruować schronienia. Doskonale nadaje się ono do kształtowania nad parą. Na północno-zachodnim wybrzeżu Ameryki Północnej Indianie formują nad parą z wielkich desek z żywotnika pudła do gotowania posiłków. Kora ma wiele zastosowań, służy na przykład do plecenia powrozów i wyplatania koszy. Drewno nadaje się również do niecenia ognia przez pocieranie. Łyko żywotnika można w czasach głodu suszyć i mleć na mąkę.

Wodorosty

Kiedy zbierasz wodorosty, żeby je zjeść, wybieraj tylko zdrowo wyglądające osobniki, które są chwytnikami mocno przytwierdzone do skały. Chociaż rzeczywiście mają nieapetyczny wygląd, wodorosty są wartościowym pokarmem bogatym w substancje mineralne. W czasie zbierania tych glonów, odcinaj je pół metra powyżej chwytników. Gwarantuje to, że odrosną znowu. Wszystkie wodorosty wymienione poniżej można gotować jako składniki zup i gulaszów. Bardziej delikatne gatunki nadają się do jedzenia na surowo. Najlepszym sposobem wykorzystania wodorostów jest ususzenie ich, a następnie zmielenie na mączkę, którą można wykorzystać do zagęszczania oraz doprawiania zup i gulaszów. Wszystkie wodorosty powinny być przed wykorzystaniem dokładnie oczyszczone. Niektóre wodorosty, jak na przykład szkarłatnicę, można gotować, aż się zupełnie rozgotuje lub będzie dawała się łatwo rozetrzeć na puree lub gęstą zupę. Spośród setek rozmaitych wodorostów tylko szczaw morski (Desmarestia aculeata, D. ligulate i D. viridis) przysparza czasem kłopotów, ponieważ zawiera znaczną ilość kwasu siarkowego i może wywołać poważne skurcze żołądka. Nie jest jednak prawdopodobne, żeby można było zjeść takąjego ilość, która spowodowałaby śmierć. Poniżej wymienione są niektóre gatunki jadalnych wodorostów:

Skrzydlica jadalna, skrzydłowiec jadalny (Alaria esculenta).

Listownica palczasta (Laminaria digitata).

Listownica cukrowa (Laminaria saccharina).

Ulwa sałatowa, sałata morska (Ulva lactuca)*.

Chrzęścica kędzierzawa (Chondrus crispus).

Rodymenia palczasta (Rhodymenia palmata).

Morszczyn pęcherzykowaty (Fucus vesicuIosus)*.

Taśma kiszkowata (Enteromorpha intestionalis)*.

Szkarłatnica (Porphyra umbilicalis)*.

Mchy i porosty

Wymienione poniżej mchy i porosty są jadalne. Podobnie jak wodorosty mogą być ususzone, a potem sproszkowane i użyte przy sporządzaniu zup i gulaszów do ich zagęszczania i doprawiania.

Chrobotek reniferowy (Cladonia rangifeńna)*. Źródło pokarmu wykorzystywane w szczególnych sytuacjach przez Lapończyków. Można te porosty rozgotować na galaretkę, którą dodaje się do gulaszów w celu zagęszczenia ich. Przed użyciem należy chrobotka namoczyć, żeby stracił gorycz (roślina chroniona). Kruszownica pęcherzykowata (Umbilicaria pusłulata)*. Postępuj tak samo jak z wodorostami, gotuj na wolnym ogniu (roślina chroniona).

Płucnica islandzka (Cetrańa islandica)*. Wykorzystywana tak samo jak chrobotek reniferowy (roślina chroniona).

Grzyby

Grzyby otacza aura tajemniczości. Związanych jest z nimi wiele przesądów. Wynika to z faktu, że niektóre ich gatunki są śmiertelnie trujące. Doprowadziło to do tego, że w Wielkiej Brytanii są one praktycznie niewykorzystywane jako źródło pokarmu. Ludzie, którzy potrafią rozpoznać jadalne gatunki i docenić ich subtelny smak, uważani są za ekscentryków. Na kontynencie jednak wysoko ceni się ze względu na ich kulinarne walory wiele dziko rosnących grzybów i sprzedaje razem z przedstawiającymi mniejszą wartość gatunkami hodowlanymi. W sytuacji walki o przetrwanie dobra znajomość grzybów otwiera przed Tobą świat smaków, który, jeżeli nie potrafisz rozpoznać gatunków jadalnych, jest dla Ciebie zamknięty. Mówi się wiele o korzyściach, jakie płyną z umiejętności rozpoznawania grzybów podczas walki o przetrwanie. Zachowajmy jednak zdrowy rozsądek. Grzyby są użytecznym źródłem pokarmu, lecz nie można ich pod względem ważności stawiać przed wieloma innymi, omówionymi wcześniej roślinami, pojawiają się one bowiem tylko w pewnym czasie. Rośliny wyższe są pewniejszym źródłem zaopatrzenia w żywność.

Grzyby trujące. Groźba zatrucia grzybami jest bardzo realna. Niektóre z nich zawierają wyjątkowo silne toksyny, na które nie znamy żadnych odtrutek. Na przykład do dwóch dni po zjedzeniu muchomora sromotnikowego (Amanitaphalloides)* mogą nie wystąpić żadne objawy zatrucia. Szkody wyrządzone w tym czasie przez truciznę są nie do naprawienia. Po spożyciu tego grzyba śmierć następuje w od pięć-

105