SAM77 (2)

kierunki, fakty, ludzi*, wydar,*_nu

negocjacji oraz Umowa międzyrządowa RFN i USA). Dopełnieniem tych aktów stała się Ustawa o utworzeniu Fundacji „Pamięć. Odpowie* driafaróć i Przyszłość", która została uchwalona przez Bundestag 6 lip. ca 2000 r. i podpisana przez prezydenta RFN 2 sierpnia 2000 roku. Dokumenty te stworzyły podstawę do wypłaty świadczeń z tytułu pracy mewokoczej i przymusowej, które w Polsce prowadziła Fundacja „Pol. sko-Niemieckie Pojednanie". Dodatkowo uzyskane sumy zostały uzu-pghńone kwotami z analogicznych funduszy austriackich i szwajcarskich, środków własnych oraz Funduszu na Rzecz Ofiar Prześladowań Hitlerowskich (tzw. Funduszu Londyńskiego Złota).

Stosunki z Niemcami uległy pewnemu pogorszeniu pod koniec lat siątych, min. w związku z antypolskimi oświadczeniami liderów niemieckiego Związku Wypędzonych. W połowie 1998 r. miał micjKt swoisty „pojedynek na rezolucje" między Bundestagiem a Sejmem w tej kwestii.

W RFN przesiedeńców określa się mianem Ycrtriebene (wypędzeni) i termin ten jest silnie zakorzeniony zarówno w publicystyce, jak i w prawie niemieckim. Po raz pierwszy został zdefiniowany w „Ustawie o wypędzonych z 1953 r”. W przeciwieństwie do języka polskiego w Niemczech nie ma on zabarwienia emocjonalnego-

Polski centroprawicowy rząd Jerzego Buzka z rezerwą podszedł też do nowego, lewicowego rządu Niemiec kanclerza Gerharda Schródera. Również poparcie RFN dla wstąpienia Polski do Unii Europejskiej wiązało się z pewnymi zastrzeżeniami natury społeczno-gospodarczej. Rząd Schródera okazał Polsce istotną pomoc w unijnych negocjacjach akcesyjnych, ale z drugiej strony Niemcy ogłosiły najdłuższy, bo aż siedmioletni, okres ochronny w kwestii otwarcia swego rynku pracy dla Polaków z chwilą rozszerzenia Unii.

Przede wszystkim jednak powracały spory dotyczące kwestii historycznych. czego najbardziej spektakularnym przykładem była inicjatywa przewodniczącej Związku WXDedZł**LEdkL2żtCintxiUi budowy w Berlinie Centrum przeciwko Wypędzeniom.

m 246

Związek Wypędzonych (8<JV - Bund der Vertriebenen) jest organku-qi społeczną Uczącą, według własnych danych, Ok. 2 min członków grupowanych w 21 zlomkostwach w całych Niemczech. Ziomkostwa te matą swe organizacje regionalne. Ideologia związku jest kKle związana z pojęciem .wypędzenie*, ponieważ w Niemczech nieuży-wa się określenia -przesiedWuy". 8dV powstał w 1957 r. z połączenia dwóch organizacji wypędzonych działających od 1949 roku. Ideologiczne ramy działania związku wyznacza trefić .Karty Wypędzonych *e Stron Ojczystych' (1950 roku). Zakłada ona wyrzeczenie się -zemsty I odwetu” na rzecz -prawa do stron ojczystych* (Heimat). Wypędzeni domagają się odszkodowań za swe mienie znajdujące się poza granicami Niemiec. W karcie tej nie wspomina się ani słowem o U wojnie światowej jako przyczynie największej fali przesiedleń. Tetmln -wypędzeni* obejmuje przesiedlanych, wypędzanych, ewaku-omnych czy nawet emigrantów, którzy przybyli do Niemiec przed 1992 r., kiedy to znowelizowano ustawę z 1953 roku. W ujęciu Bff status wypędzonego nadal jest dziedziczny. Związek sprzeciwiał się uznaniu granicy na Odrze I Nysie oraz nawiązywaniu kontaktów z Polską do czasu, gdy fołska zgodzi się na ustępstwa graniczne oraz zagwarantuje prawa mniejszości niemieckiej, a wiciu członków BdV. w tym obecna przewodnicząca Erika Stełnbach, głosowali w 199! r. w Bundestagu przeciwko ratyfikacji pohto-niemiedóego traktatu po-¹1 stwierdzającego istniejącą granicę.

W Polsce dość zgodnie uznano, że ostrze tego centrum ma być wymierzone przeciwko naszemu krajowi i może służyć zrelatywizowaniu (pomniejszeniu) niemieckiej winy za wywołanie U wojny światowej i za zbrodnie popełnione przez Niemców. Ponadto obawiano się niemieckich roszczeń majątkowych, które zgłasza organizacja o nazwie Powiernictwo Pruskie. Trzeba jednak pamiętać, że kanclerz Schróder na obchodach 60. rocznicy powstania warszawskiego oświadczył 1 sierpnia 2004 r. w Warszawie: „Ani rząd, ani inne liczące się siły polityczne w Niemczech nie popierają indywidualnych roszczeń (...). Takie stanowisko rząd RFN zajmie takie przed trybunałami międzynarodowymi". Zaznaczył też, że jest przeciwny tworzeniu w Berlinie Centrum przeciwko Wypędzeniom. Mimo to Sejm RP we wrześniu 2004 r. przyjął uchwalę, która zobowiązywała rząd do podjęcia działań na rzecz uzyskania od Niemiec reparacji wojennych (szanse na to były właściwie żadne).

247 ■