skanowanie0001

popytowi na pomoc społeczną i rosnącej podaży usług w latach 70. i 80. niw towarzyszył rozwój badań nad służbami społecznymi w analizach porów® nawczych welfare State. Do początku lat 90. opracowywano jedynie nar.® racyjne, historyczne monografie pomocy społecznej w poszczególnych kra® jach bądź porównawcze analizy statystyczne zagregowanych danych iloś® ciowych. Starzenie się społeczeństw krajów Unii Europejskiej skutkuje córa® większą liczbą ludzi starych potrzebujących opieki, czemu towarzyszy córa® mniejsza podaż ze strony tradycyjnego dostawcy, tj. rodziny. Spadek poten® cjału opiekuńczego rodzin wynika zarówno ze zmniejszenia się przyrostu® naturalnego, jak i z przeobrażeń form życia rodzinnego wyrażających się® zmniejszeniem liczby małżeństw i zmianą relacji między płciami wynikający® mi ze wzrostu wykształcenia i aktywizacji zawodowej kobiet.

Dominacja relacji rynek pracy - państwo ograniczyła eksplorację relacji® państwo - rodzina oraz analizę świadczeń i usług socjalnych. Dlatego służby® społeczne jako przedmiot badań rodzą podstawowe problemy definicyjne,® a analizy wskazują na duży chaos pojęciowy istniejący w tym zakresie® Podjęte w ostatnich latach systematyczne działania mające na celu uporząd-|l kowanie wiedzy o pomocy społecznej zaowocowały licznymi analizami po? 1 równawczymi systemów służb społecznych w krajach Unii Europejskiej® i OECD. Prezentowane w rozdziale główne badania komparatystyczne sys-® temów pomocy społecznej: zespołu Eardleya,' analizy badaczy niemieckich 1 (Alber, Bahle) oraz skandynawskich (Sipila i Kutto). a także typologie® feministek (Dały, Lewis) łączy kilka cech wspólnych.

Najważniejszym wnioskiem wynikającym z dokonanego przeglądu jest® kluczowe znaczenie kontekstu historyczno-strukturalnego określającego drogi ^ rozwoju instytucji pomocy społecznej. Odmienności rozwiązań stosowanych® w poszczególnych krajach są łatwe do wyjaśnienia, gdy odwołać się do ich® dziedzictwa historycznego i zależności od szlaku wymuszającej instytucjonalną® ciągłość. Będzie to z pewnością czynnik istotnie utrudniający podejmowane® próby modernizacji organizacji systemów, dostosowania ich do współczesnych ® wyzwań społeczno-gospodarczych oraz integrację europejską w tej sferze.® Na rzecz europeizacji służb społecznych przemawiają wspólne problemy® społeczne wykluczenia, ekskluzji, dotykające kraje członkowskie Unii Euro-® pejskiej. Na ich skutek wzrosło znaczenie pomocy społecznej jako instytucji® działającej na rzecz zrównoważonego rozwoju, kohezji społecznej. Problemem « pozostaje wybór rozwiązań regulujących funkcjonowanie służb społecznych ® uwzględniających specyfikę usług socjalnych na wewnętrznym rynku unijnym, w Rosnący opór środowiska organizacji pozarządowych - głównych obok® sektora publicznego dostawców - wobec koncepcji wolnego rynku trans-® granicznych usług socjalnych wskazuje, że nie będzie to łatwe zadanie.

ROZDZIAŁ 9

Pomoc społeczna w Polsce po 1989 roku 1. Kwestie definicyjne

W Polsce termin „pomoc społeczna”, często zastępowany w języku potocznym określeniem „opieka”, oznacza katalog dóbr i usług świadczonych przez odpowiednie organizacje potrzebującym pomocy^{1 2}.

W sensie ustawowym pomoc społeczna jest

instytucją polityki społecznej państwa, mającą na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężanie trudnych sytuacji życiowych, których nie są w stanie pokonać, wykorzystując własne środki, możliwości i uprawnienia³.

Szerzej, choć wyraźnie odwołując się do ustawy, definiuje pomoc społeczną Wiesław Ciczkowski- jako:

[...] zorganizowaną działalność różnych podmiotów umożliwiającą jednostkom ludzkim i grupom społecznym przezwyciężanie trudnych sytuacji życiowych. Działalność ta ma też na celu zapobieganie tym sytuacjom i inicjowanie samopomocy³.

Pomoc społeczna może być realizowana przez różne podmioty, do których zalicza się pomoc państwową i niepubliczną, prywatne organizacje, stowarzyszenia i fundacje, grupy wsparcia itp. Pomoc społeczna ma szeroki zasięg działania - obejmuje ratownictwo, wsparcie społeczne i opiekę społeczną.

Obok pojęcia „pomoc społeczna” w polskiej pedagogice społecznej występuje określenie „służba społeczna”, które Michał Porowski definiuje jako:

1

T. Kaźmierczak, Pomoc społeczna, [w:] Encyklopedia sozologiczna, t. 3, Oficyna Naukowa,

2

Warszawa 2000, s. 144.

3

Ustawa o pomocy społecznej z 12 marca 2004 r.

³ W. Ciczkowski, Pomoc społeczna, [w:] D. Lalak, T. Piloh (red.), Elementarne pojada pedagogiki społeczne] l pracy socjalnej, Wyd. Akademickie „Żak”, Warszawa 1999, s. 196.