skanowanie0004

Rdza wejmutkowo-porzeczkowa

Patogen: Cronartium ribicola

Objawy i występowanie

Roślinami żywicielskimi są głównie czarna porzeczka, rzadziej czerwona i biała, sosna wejmutka i kilka innych gatunków sosen.

Objawy rdzy pojawiają się na porzeczkach stosunkowo późno - na początku czerwca lub w maju. Zakażenie liści następuje od dolnej strony, gdzie pojawiają się pomarańczowordzawe, małe kupki rdzy, tzw. rdzawniki. Na górnej stronie liści widoczne są liczne, drobne, najpierw chlorytyczne, później żółte plamki. Nasilenie objawów gwałtownie wzrasta w ciągu lata i tak silnie poraża rośliny, że całe pole czarnej porzeczki ma rdzawy odcień. Po pewnym czasie, obok coraz liczniej występujących rdzawników, pojawiają się małe, brunatne kłaczki, które stanowią kolejne stadium rozwojowe rdzy. Są to skupienia teleutospory. Pierwsze takie skupienia pojawiają się już pod koniec czerwca, ale dopiero od końca lipca zaczynają się tworzyć masowo.

Rdza, która rozwija się na sośnie wejmutce powoduje nabrzmiewanie kory. Powstające zgrubienia są wrzecionowate i mają kilkanaście centymetrów. Na zgrubieniach tych, w maju i czerwcu, pojawiają się pęcherzykowate, pomarańczowożółte utwory, tzw. ecidia, czyli owocniki stadium ognikowego rdzy. Po wysypaniu się zarodników z ecidiów pozostają tylko strzępki osłonek.

Warunki rozwoju

Teleutospory rozwijają się na liściach porzeczki i kiełkując wytwarzają zarodniki podstawkowe, czyli tzw. bazydiospory, które przenoszą chorobę z liści porzeczek na sosnę( o ile są one oddalone od siebie nie więcej niż 500 m). Poprzez wiązki naczyniowe grzybnia pasożyta przerasta do pędów rozwijając się międzykomórkowo w miękiszu korowym. Gałęzie sosny ulegają trwałemu zakażeniu i przez wiele lat wytwarzają się ecidia, z których zarodniki ognikowe (ecidiospory) przenoszą chorobę na liście porzeczki. Okres inkubacji trwa 10-14 dni. Po tym czasie na liściach porzeczek tworzą się skupienia zarodników rdzawnikowych, uredospor, które dają obraz rdzawych, małych kupek na dolnej stronie liścia. Zarodniki rdzawnikowe zakażają dalsze liście porzeczek, aż do połowy lata. Starsze liście są już odporne na zakażenie.

Z cyklu rozwojowego rdzy wejmutkowo-porzeczkowej wynika, że bezpośrednie sąsiedztwo porzeczki czarnej i sosny wejmutki sprzyja masowemu pojawianiu się rdzy. Na liściach porzeczek rdza może wystąpić poprzez zakażenie ich ecidiosporami, jak i uredosporami z zakażonych poprzednio porzeczek.

Profilaktyka i zwalczanie

•    Tępienie porzeczek rosnących w pobliżu drzewostanu sosen pięciogłowych,

•    Usuwanie chorych drzew z drzewostanu lub wprowadzanie domieszek gatunków drzew liściastych,