Skanowanie 13 11 08 30 (1)

filozofii. Wraz ze wzrostem świadomości metodologicznej oraz pojawieniem nowych podejść badawczych i technik analitycznych (hi story czno-fiłozoflcznych i filologicznych) uczeni zajmujący się dorobkiem Akademii podejmują kolejne próby, aby dotrzeć do „prawdziwego’' czy „oryginalnego” Platona, wolnego od deformujących domieszek interpretacyjnych, jakim zabarwiali go w przeszłości doksografowie, komentatorzy i krytycy. W ostatnich kilku dekadach coraz silniejszą pozycję zdobywa nowa interpretacja jego poglądów-. Najoryginalniejszą i zarazem najbardziej kontrowersyjną przesłanką odczytania Platona przez tzw. szkołę tybingeńską jest przekonanie, że pełna rekonstrukcja systemu Platońskiego wymaga uwzględnienia (oprócz treści wyrażonych w dialogach) zawartości tzw. nauk niepisanych (óoypaia aypacpa), czyli ezoterycznej części osiągnięć badawczych Akademii, które (z powodów podanych niżej) nie powierzono pismu. Przedstawiciele powyższej orientacji utrzymują, że nauki niepisane zawierają najistotniejszy składnik ostatecznej (kompletnej) postaci platonizmu, mianowicie teorię pierwszych pryncypiów wszelkiej rzeczywistości, o której tylko aluzyjnie wzmiankuje się w dialogach.

2. Czym są nauki niepisane. W pierwszym przybliżeniu, porządkując przekonania Platona na podobieństwo systemu o aksjornatyczno-dedukcyjnej strukturze, teorię pierw-szych pryncypiów można uznać za teoretyczną nadbudowie jego teorii idei. Trzeba jednak zaraz zastrzec, że to nie ujęte pismem uzasadnienie teorii idei przyczyniło się do jej znaczącej przebudowy w⁷ stosunku do wersji znanej z dialogów-’. Protagoniści szkoły tybigeńskiej przyjmują, że nauki niepisane miały swoją genezę w^r wewnątrzakademickich próbach przezwyciężenia aporii wczesnej teorii idei, dostrzeżonych i w⁷ części rozważanych w dialogach (Fileb, Parmemides), które omówił też Arystoteles w^r analitycznych komentarzach doktryny Platona - jego najwybitniejszy uczeń, współpracownik, a później najdociekliwszy krytyk. Trafniejszą kwalifikacją późnych nauk Platońskich jest propozycja Z, Blandziego, aby widzieć w^r nich zamiar filozofii pierwszej w rozumieniu podanym explicite przez Arystotelesa w^r Metafizyce\ Zatem zgodnie z duchem Arystotelesowskiej filozofii pierwszej nauki niepisane byłyby projektem badawczym zmierzającym do ustalenia wyczerpującej listy⁷ ostatecznych czynników kształtujących całą rzeczywistość, czyli zasad, przyczyn i elementów (ap%at; archai, arna; taitiai, ozoyeia; stoicheia), leżących u podstaw⁷ wszelkiego bycia. Kluczem do ustanowienia i uporządkowania takiej listy, a - w⁷ konsekwencji - całej architektur}- świata Platońskiego, jest przedzałożenie tkwiące w podstawkach paradygmatu filozofii starożytnej i współczesnego przyrodoznawstwa. Głosi ono, że wszystkie poziomy i aspekty rzeczywistości uzyskują swoistą dla siebie strukturę i właściwości ze wtzględu na niewielki zbiór (jedno-, dwu-, kilkoelementowy) czynników⁷ absolutnie pierwszych w⁷ porządku ontycznym, do których dają się sprowadzić determinanty⁷ niższych poziomów⁷. W naukach niepisanych owymi fundamentalnymi czynnikami, nadającymi konkretnym bytom i całej rzeczywistości rozpoznawalną w⁷ badaniach strukturę, są pierwsze

¹ S. Bladzi.. Platoński projekt filozofii pierwszej, Warszawa 2002. s.l 8-35.