Skanowanie 13 11 08 30 (12)

filozofowie przyrody, mianowicie że znany nam z doświadczenia świat jest objawem (fundującej go i determinującej) głębszej warstwy rzeczywistości, ukrytej przed bezpośrednią percepcją, której elementy (w postaci pierwiastków Empedoklesa, zarodków Anaksagorasa, atomów⁷ Dem okryta) spełniają warunki, jakie Parmenides narzucił na byt. Wykazana przez Sokratesa stałość (pewność) wiedzy została przez Platona zakotwiczona w^t rzeczywistości, ale w rzeczywistości ponadzmysłowej. Platon przezwyciężył Parmenidesową jedność (pojedynczość) bytu, dostrzegając, że niebyt nie musi być z bytem jedynie w relacji przeciwieństwa. Tego, co jakoś będące, jest wiele, ponieważ nie-bytem jest każde inne niż byt (tj. nie tylko, co jest pojmowane jako jego biegunowe przeciwieństwo). Dlatego też możliwa jest zmienność ( egzemplifikacja niebycia bytem); „coś” będące inaczej niż bycie bytu samego. Platońskie idee (zmodyfikowane, zwielokrotnione i zróżnicowane byty eleackie) twnrza^ ontologiczny grunt dla wiedzy pewnej (episteme; smoisus), różnej od zawodnych mniemań (doxa; 5o^a), wywodzących się ze zmysłowych doświadczeń. Idee - jak wskazuje etymologia ich nazwy - spełniają funkcje form o twórcze w^T stosunku do fenomenów⁷ zmysłowych. Platon przybliża funkcję formotwórczą idei, wiążącą dw⁷a rozdzielone światy⁷, za pomocą trzech relacji:    w⁷zorczo-modelow⁷ej

(paradeigma; TcapaÓEiyua), naśladownictwa (mimesis; jutusug) i uczestnictwa (metexis; (neiSKoię), które w⁷ różnych aspektach dookreślają źródłow^rą relację podobieństwa między w⁷zorczą ideą i jego zmysłową kopią.

Krytyczna analiza teorii idei ujawniła, że Platońskie wyjaśnienia struktury⁷ świata zmysłowego za pomocą relacji naśladownictwa i (późniejszej) uczestnictwa są wyjaśnieniami połowicznymi, a nawet pozornymi i same wikłają się w nowe, trudności-aporie. Przytoczmy najważniejsze zarzuty' z bogatej listy zawnrtej w-⁷ Arystotelesow⁷skiej Metafizyce, na kartach której autor toczy polemiczny dialog z poglądami mistrza. Zdaniem Stagiryty - idee, zamiast wyjaśniać rzeczywistość, jedynie ją niejako podwajają (liczebność idei równa się liczebności tego, co mają wyjaśniać), nadając wzorczym ideą wyższy wyróżnik bytowy w⁷ postaci stałości i wieczności. Podobnie jak „człekopodobni” bogowie są wieczni, tak idee zdają się być wiecznymi i niezniszczalnymi fenomenami. (Met. 990b, 99la, 997b) Tak zrepłikow^rany idealny wszechświat (w postaci idei Kosmosu, Słońca, Księżyca itd.), paradoksalnie, właśnie przez swoją niezmienność, nie jest w⁷ stanie wyjaśnić powstawania, ginięcia i zmienności swoich zjawiskowych odpowiedników⁷. Samo podobieństwo między⁷ ideami i fenomenami (uszczegółowione przez Platona relacją wzorczą, naśladownictwa i uczestnictwa) nie przesądza o faktycznej zależności od rzekomych wzorców⁷. Co gorsza - prow^radzi do paradoksalnych następstw⁷, najdotkliwiej wyrażonych w argumencie „trzeciego człowieka”, rozw⁷ażanym w⁷ Parmenidesie i Metafizyce. (Parmenides 133a, Metafizyka 990b). W rozumowaniu tym podnosi się, że jeśli idea łączy jednorodne indywidua (np. idea człowieka łącząca indywidualnych ludzi), to musi istnieć trzeci element wiążący wy⁷ższego rzędu („trzeci człowiek”), który powoduje (przez jakieś podobieństwo wyższego rzędu), że faktycznie istnieje więź między ideą i

13