skanuj0015 (240)

6.1. Naturalne uwarunkowania kształtujące przyrodę Polski

Mimo bogatej sieci hydrograficznej Polska pod względem zasobów wodnych należy do najuboższych krajów Europy. Na mapie naszego kraju występują obszary okresowych lub całkowitych deficytów wodnych, m.in. na Wyżynie Śląskiej i Kielecko-Sandomierskiej, na Roztoczu, we wschodniej części Wielkopolski oraz na Nizinie Mazowieckiej i Podlaskiej. Przyczyną tych deficytów jest nie tylko niewielka ilość rocznych opadów, ale także nieracjonalna gospodarka wodna, duża wodochłonność przemysłu, brak odpowiedniej liczby niewielkich zbiorników retencyjnych magazynujących wody wezbraniowe w czasie wiosennych roztopów.

Gleby

j

Gleby w Polsce są stosunkowo młode, zaczęły się bowiem tworzyć dopiero w plejstocenie lub holocenie, a przy tym są dość silnie zróżnicowane, zależnie od budowy geologicznej i rzeźby terenu, warunków klimatycznych i hydrograficznych, szaty roślinnej, a także od sposobu ich trwałego użytkowania. Największe obszary kraju (ok. 80%) pokrywają autogeniczne gleby brunatnoziemne i bielicoziemne, powstałe w silnym związku z roślinnością leśną.

Gleby brunatnoziemne: brunatne właściwe, brunatne kwaśne i płowe pokrywają Gleby ok. 52% powierzchni kraju, głównie w zachodnich i północnych regionach oraz w gó- brunatnoziemne rach, najczęściej na terenach porośniętych przez lasy liściaste i mieszane. Ich największe kompleksy występują w Wielkopolsce, na Pojezierzu Mazurskim, na Podlasiu oraz w zachodniej części Pojezierza Pomorskiego. Gleby te wytworzyły się ze skał macierzystych zasobnych w wapń, w klimacie umiarkowanie wilgotnym (roczna suma opadów 500—1000 mm). W profilu glebowym występuje poziom próchniczny, poziom brunatnienia i skała macierzysta. Dzięki intensywnym procesom biologicznego obiegu pierwiastków zasadowych, charakterystycznych dla wielogatunkowych lasów liściastych, nie ulegają one zakwaszeniu. Gleby brunatnoziemne są dość żyzne i zasobne w próchnicę, której zawartość wynosi 3—4%. Odczyn gleb i stopień wysycenia ich zasadami zależy od typu i rodzaju skały macierzystej oraz od ilości opadów

Gleby bielicoziemne: rdzawe, bielicowe i bielice występują w rozproszeniu na Gleby terenie całej Polski, a ich największe kompleksy pokrywają wschodnie tereny ^{bielicoziemne} Pojezierza Pomorskiego oraz północną część Niziny Mazowieckiej. W sumie stanowią one ok. 25% wszystkich gleb w Polsce. Wytworzone są z ubogich piasków kwarcowych słabogliniastych i gliniastych, silnie przesortowanych i przemodelowanych eolicznie, najczęściej na terenach porośniętych przez bory sosnowe. Gleba bieli-cowa ma kilkucentymetrową warstwę próchniczną, która przechodzi w poziom wymywania o zabarwieniu jasnoszarym, powstałym na skutek wymycia wodorotlenków żelaza, glinu, manganu i związków próchnicznych do niżej leżącej warstwy wymywania. Związki metali gromadzą się w głębiej położonym poziomie wymywa-nia, który od rdzawej barwy nazywany jest rudawcem lub orsztynem. Odczyn gleb jest przeważnie kwaśny i słabo kwaśny, a zawartość próchnicy niewielka. Są one mało