skanuj0018

238 | język nowych mediów > operacje >

dźwięk. To zestrajanie oddziaływania na różne zmysły można porównać do naturalistycznego wykorzystywania różnych mediów w tradycyjnym języku filmowym - strategii, której przeciwni byli Eisenstein i inni zwolennicy montażu. Kolejnym przykładem tendencji przeciwnych montażowi w interfejsach jest pokojowa koegzystencja wielorakich obiektów informacyjnych na ekranie komputera, czego przykładem mogą być liczne, równocześnie otwarte okna programów. Tak jak w przypadku elementów stron internetowych, użytkownik może dodawać coraz więcej okien, nie troszcząc się o uporządkowanie ich według jakiejkolwiek zasady.

Estetyka płynności nie może być w całości wyprowadzona z technologii kompozytowania, choć w wielu przypadkach nie byłaby bez niej możliwa. Podobnie estetyka montażu, która zdominowała prawie całą sztukę i większość mediów współczesnych, nie powinna być uważana tylko za rezultat dostępnych narzędzi, trzeba jednak pamiętać, że te narzędzia i możliwości, jakie dają, a także ich ograniczenia, przyczyniły się również do jej rozwoju. Na przykład, kamera filmowa pozwala na nakręcenie materiału filmowego o określonej długości; aby stworzyć film dłuższy, trzeba połączyć oddzielne fragmenty taśmy. Jest to typowa czynność wykonywana przy obróbce materiałów filmowych, taśma jest przycinana i sklejana. Nic więc dziwnego, że film współczesny zbudowany jest na nieciągłości: krótkie sekwencje następują po sobie, z ujęcia na ujęcie zmienia się punkt widzenia. Rosyjska szkoła montażu doprowadziła estetykę nieciągłości do skrajności, ale z bardzo nielicznymi wyjątkami, na przykład wczesnych filmów Andy Warhola czy Wavelength (Długość fali) Michaela Snowa, wszystkie szkoły filmowe uznają ją za podstawę.

W kulturze komputerowej montaż nie jest już estetyką dominującą, jak miało to miejsce od awangardy lat 20. do postmodernizmu lat 80. Kompozytowanie, w którym różne przestrzenie łączy się w jedną, ciągłą wirtualną przestrzeń, to dobry przykład tej alternatywnej estetyki płynności, ponadto kompozytowanie w ogóle można traktować jako odpowiednik estetyki montażu. Celem montażu jest stworzenie wizualnego, stylistycznego i znaczeniowego kontrastu między elementami. Natomiast celem kompozytowania jest płynne połączenie ich w całość, stworzenie jedności. Przywoływałem już postać didżeja stanowiącą przykład autorstwa jako wyboru; odwołam się do tej postaci jeszcze raz jako przykładu na to, że przeciwna montażowi estetyka płynności ma zastosowanie w całej kulturze; nie jest ograniczona do tworzenia generowanych komputerowo przestrzeni oraz obrazów ruchomych i nieruchomych. Sztuka didżeja oceniana jest na podstawie jego umiejętności płynnego przechodzenia od jednej ścieżki do drugiej. Dobry didżej zatem to par excellence artysta antymontażu i kompozytowania. Potrafi stworzyć doskonałe przejścia między odmiennymi muzycznymi warstwami, robi to w czasie rzeczywistym w obecności tańczącego tłumu.

Omawiając wybór opcji z menu, wspomniałem, że ta operacja jest typowa zarówno dla nowych mediów, jak i dla kultury jako całości. Podobnie operacja kompozytowania nie jest ograniczona tylko do nowych mediów. Zastanówmy się na przykład nad stosunkowo częstym wykorzystywaniem jednej lub kilku półprzezroczystych warstw w używanych obecnie opakowaniach oraz we współczesnej architekturze. W rezultacie otrzymujemy obraz kompozytowy, a oglądający go widzi i to, co znajduje się przed przezroczystą warstwą, i to, co jest za nią. Co ciekawe - w projekcie architektonicznym, który wprost odnosi się do kultury komputerowej - The Digital House (Cyfrowy dom, Hariri and Hariri, projekt z roku 1998) wykorzystywane są takie półprzezroczyste warstwy²⁷. Słynny szklany dom Mięsa van der Rohe pozwala mieszkańcom na podziwianie przyrody przez przezroczyste ściany, bardziej złożony plan Cyfrowego domu stwarza możliwość patrzenia przez szereg wnętrz naraz. Mieszkańcy tego domu są zatem nieustannie konfrontowani ze skomplikowanymi obrazami kompozytowymi.

Po omówieniu kompozytowania jako podstawowej operacji nowych mediów z jednej strony i odpowiednika selekcji z drugiej, skoncentruję się teraz na przypadku szczegółowym - kompozytowaniu w węższym znaczeniu tego słowa, to znaczy tworzeniu sekwencji ruchomych obrazów z oddzielnych ²⁷ Terence Riley, The Un-private House, New York, Museum of Modern Art, 1999.

> Lev Manovich > www.waip.Com.pl