skanuj0021 (150)

196 5. Kulturowe aspekty turystyki zrównoważonej

pokażą przykłady omówione w dalszej części niniejszego rozdziału. Jednak dużo bardziej istotne są aspekty społeczne i psychologiczne rozwoju turystyki na obszarach poprzemysłowych, co jest jednym z założeń turystyki zrównoważonej. H. Doering [2003,9], omawiając atrakcje górnicze Walii, zwraca uwagę na to, że choć turystyka nie gra tam głównej roli w sensie gospodarczym, to jednak „...gra kluczową rolę dla komfortu psychicznego lokalnych społeczności”. Jeśli przyjmiemy, iż „...dziedzictwo przemysłowe obszaru to nie tylko budynki i pamiątki, które pozostały, ale także ludzie i społeczności, których życie, przedsiębiorczość i energia uczyniły z tych obszarów to, czym dziś są” [Cole 2004, 481], to troszcząc się o dziedzictwo przemysłowe obszaru, troszczymy się także o jego mieszkańców. A jak podają C. Jones i M. Munda [Cole 2004] rola muzeów dziedzictwa przemysłowego powinna wykraczać poza zachowanie pozostałości materialnych (budynki, maszyny itp.) i obejmować także fakty społeczne (organizacja społeczna i instytucjonalna) oraz systemy wartości, wraz z religią i językiem.

Włączanie miejscowej ludności w działania związane z rozwojem turystyki (zgodnie z założeniami turystyki zrównoważonej) to działania pożądane nie tylko z punktu widzenia korzyści ekonomicznych dla mieszkańców. Niosą one korzyści także dla turystów, gdyż sprzyjają zachowaniu autentyczności w obiektach muzealnych prezentujących dziedzictwo przemysłowe, gdzie osobami oprowadzającymi są dawni robotnicy, górnicy czy inżynierowie (dzieje się tak w wielu tego typu atrakcjach, m.in. w omówionej w dalszej części rozdziału dawnej kopalni węgla kamiennego w Lewarde we Francji). W literaturze podkreśla się istotę tego typu działań: liczba górników i ich potomków będzie się z czasem zmniejszać, a zatem należy zbierać ich historie życiowe, z zamiarem przekazania ich pracownikom sektora turystycznego oraz do wykorzystania w muzeum [Cole 2004]. Warto jednak w tym miejscu zwrócić uwagę na jeszcze jeden aspekt: o ile powstanie atrakcji turystycznych związanych z dziedzictwem przemysłowym może wpływać na dumę lokalnej społeczności ze swojej historii, o tyle zmiana krajobrazu z miejsc produkcji na miejsca konsumpcji pociąga za sobą także istotną zmianę kulturową wymagającą pewnego przystosowania i akceptacji ze strony społeczności lokalnych [Hospers 2002].

Inną ważna zaletą rozwoju turystyki przemysłowej z punktu widzenia koncepcji turystyki zrównoważonej jest zmiana wizerunku obszarów poprzemysłowych. Nawet jeśli jakiś obszar nie zyskuje gospodarczo dzięki rozwojowi funkcji turystycznej, to zysk ten może być pośredni. Wprowadzenie funkcji rekreacyjnych czy turystycznych pomaga bowiem zmienić wizerunek z obszaru „brudnego”, zdegradowanego i przemysłowego, na obszar ciekawy, dynamiczny i nowoczesny, do którego ludzie chcą przyjeżdżać i gdzie chcą spędzać czas. Taki nowy wizerunek może z kolei przyciągnąć inne firmy, spoza sektora turystycznego. Dzieje się tak choćby w opisanym w dalszej części Zagłębiu Ruhry.