skanuj0034 (79)

2. Człowiek

i przyroda: od zarania dziejów do współczesności

58

sce wśród roślin transgenicznych zajmuje soja, uprawiana na niemal 50 min ha i zajmująca 56% całkowitego areału, następnie — bawełna (28%), rzepak (19%) i kukurydza (14%). W 2005 roku większość roślin udomowionych i uprawianych przez człowieka doczekała się modyfikacji genetycznych, choć nie wszystkie są powszechnie używane.

Mniej popularne są modyfikacje genetyczne zwierząt, głównie ze względu na bardziej skomplikowany, długotrwały i kosztowny proces uzyskania pożądanych celów. Niemniej trwają eksperymenty nad uzyskaniem szybszego wzrostu zwierząt hodowlanych o lepszej jakości mięsa i mleka, zwiększonej odporności na choroby, większej produkcji białek lub enzymów wykorzystywanych w przemyśle farmaceutycznym.

Zalety

stosowania

GMO

Modyfikacje genetyczne zwiększające odporność roślin na herbicydy i szkodniki owadzie, choroby wirusowe, bakteryjne lub grzybowe oraz na niekorzystne warunki termiczne lub wilgotnościowe, a także poprawiające cechy użytkowe roślin (smak, barwę, zapach, zawartość niektórych substancji), podobnie jak modyfikacje genetyczne zwierząt hodowlanych, dzięki którym hodowca uzyska więcej mięsa lub mleka, mogą być wielką szansą wyżywienia stale rosnącej liczby ludności. Stanowią w każdym razie kuszącą alternatywę wobec stosowania środków chemicznych w celu zwiększenia produkcji roślin lub wałki z plagami chorób (bakteryjnych, wirusowych i grzybowych) oraz szkodnikami roślin. Czy jednak są całkowicie bezpieczne dla środowiska przyrodniczego, a w konsekwencji także dla człowieka?

Kontrowersje związane z GMO

Jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie nie sposób dziś udzielić, trudno jednak całkowicie odrzucić wątpliwości przeciwników GMO. Na przykład, wskutek wprowadzenia do ziemniaka genu umożliwiającego produkcję antybiotyku derma-septyny w skórze południowoamerykańskich żab, kanadyjscy uczeni uzyskali rośliny odporne na wiele chorób bakteryjnych i grzybowych, zazwyczaj znacząco zmniejszających plony ziemniaka. Nie wiadomo jednak, czy i w jakim stopniu toksyczna dermaseptyna może być szkodliwa dla ludzi lub zwierząt spożywających produkt tej genetycznej modyfikacji, podobnie jak nie wiadomo, czy ten antybiotyk będzie kumulowany w ich ciele, czy też, i w jakim czasie, można oczekiwać jego degradacji. Według przeciwników GMO toksyczne białka wytwarzane przez zmodyfikowane genetycznie rośliny zalegają w glebie, powodując zaburzenia równowagi biologicznej, a rośliny zawierające geny odporności na herbicydy po skrzyżowaniu z dziko żyjącymi krewnymi mogą wydać potomstwo o cechach ekspansywnego chwastu, praktycznie niemożliwego do zwalczenia.

Podobnych problemów jest wiele i tylko czas oraz wnikliwe badania pozwolą ocenić realne niebezpieczeństwo wprowadzenia genetycznie zmodyfikowanych organizmów do środowiska, rzeczywiste zagrożenie dla człowieka wynikające ze spożywania żywności wyprodukowanej z roślin i zwierząt transgenicznych oraz ewentualne niebezpieczeństwo stosowania leków produkowanych przy użyciu GMO. Obecnie zminimalizowaniu przypuszczalnych zagrożeń związanych z wyko-