skanuj0020 (186)

2. Człowiek i przyroda: od zarania dziejów do współczesności

44

© Ewa Symonides

Zdegradowane pastwiska w środkowej Afryce — skutek nadmiernego ich obciążenia; jeszcze w połowie XX wieku tereny te pokrywały bujne lasy deszczowe

wodowało ich długotrwałe wyłączenie z dotychczasowej formy użytkowania na dużych obszarach kraju; okres niezbędny do samoistnej regeneracji pastwisk wynosi, nawet w sprzyjających warunkach, co najmniej 60 lat.

Zasolenie gleb W wielu rejonach świata, zwłaszcza w Afryce i w Australii, dramatyczne w skutkach okazało się wadliwe nawadnianie słabo przepuszczalnych gleb (Umali 1993; Saiko 1995). Spowodowało ono zasolenie i tym samym degradację ok. 30 min ha gleb rolniczych, przekształconych w nieproduktywne solniska. W ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat Pakistan utracił w ten sposób ponad 60% nawadnianych gleb, Irak i Syria — ponad 50%, Egipt — 30%, a Iran — 15%. Znaczne obszary powierzchniowo zasolonych gleb pojawiły się także wokół jeziora Czad i wzdłuż rzeki Senegal oraz w wielu innych regionach Afryki, m.in. w Beninie, Gambii, Nigerii i Togo, charakteryzujących się dużym przyrostem naturalnym i tym samym rosnącym popytem na żywność.

Zasolenie powierzchni ziemi w niektórych rejonach Australii wynikało z wielkoobszarowych wyrębów drzew wyrosłych na glebach z wgłębnymi pokładami soli. Wykarczowanie lasów spowodowało gwałtowne podniesienie się lustra wody gruntowej i tym samym wyniesienie warstwy soli na powierzchnię. W ten sposób zasoleniu uległo ok. 1,8 min ha w zachodniej i ok. 700 tys. ha w południowej i wschodniej części tego kontynentu. W miejscu zniszczonych lasów powstały martwe, słone jeziora i zasolone, nieproduktywne odłogi, z kikutami wyschniętych drzew na obrzeżu.