skanuj0092 (19)

DYLEMATY WIEJSKIEJ TURYSTYKI KULTUROWEJ 95

dawne oraz - przede wszystkim - z elementami o charakterze materialnym. Wytwory sztuki ludowej są zawsze określane jako piękne, bogate, urokliwe i artystyczne. Ludowość, chętnie stawiana w opozycji do sztuki masowej lub miejskiej, jest uważana za autentyczną i naturalną. O autentyźmie wytworów decyduje pochodzenie artysty i charakter jego pracy. Dzieła wymyśla on „w znoju rannej połowy dnia”. Wartościowaną pozytywnie tradycję, która oznacza najdawniejsze, ocalałe do dziś pierwiastki kultury ludowej, należy zachować, przekazywać i popularyzować.

Przytoczmy dla odmiany obszerny fragment wypowiedzi L. Stommy (1986). Jak stwierdza ten autor: „Kultura stricte ludowa (w którą wierzyli chłopomani XIX wieku) nigdy nie istniała w rzeczywistości, podobnie jak nie istniało i nie istnieje żadne wcielenie jej przeciwieństwa - „kultury elitarnej” czy „światopoglądu naukowego”. Typy kultur przenikają się nawzajem i ich różnicowanie ma jedynie charakter zabiegu statystycznego. W tym sensie nie można więc mówić o zaniku czy kryzysie kultury ludowej, ale co najwyżej (bo to też trzeba wykazać, być może pozory mylą) wolno wnosić o słabnięciu w kulturze chłopów udziału pierwiastków typu ludowego”. W tej samej pracy cytowany autor brutalnie rozprawia się z powszechnymi w społecznej świadomości mitami, kształtującymi wizerunek wsi. „Lud, jako dziecko natury” posiada, jak dowodzą badania, bardzo ograniczoną wiedzę o otaczającej przyrodzie. „Nosiciela wartości moralnych” cechował relatywizm etyczny, przekształcony dopiero dzięki żmudnemu i długotrwałemu oddziaływaniu chrześcijaństwa. „Chłopski rozum” jest, zdaniem L. Stommy (1986), ukryty pod obfitymi złożami świadomości mitycznej zaś „niezmienność” jest złudzeniem, gdyż, podobnie jak w każdej innej, w kulturze wsi od zawsze zachodzą przemiany.

I. Bukowska-Floreńska (1992) zauważa, że element ludowy, wychodząc poza lokalny obieg, zmienia swoją funkcję. Folklor ustępuje miejsca folkloryzmo-wi. Powstały w szkole Chicagowskiej termin folklor, oznaczający starożytność ludową, literaturę ludową, stosuje się obecnie do wszystkich zjawisk określanych obecnie potocznym terminem kultury tradycyjnej. Jak pisze J. Burszta, autor definicji zawartej w Słowniku etnologicznym, folklor można najogólniej określić jako odrębną i samodzielną część kultury symbolicznej, powszechnie, prawie bezrefleksyjnie właściwą konkretnym środowiskom (miejskim, wiejskim, zawodowym, towarzyskim itp.), mniejszym lub większym grupom społecznym aż do całego społeczeństwa włącznie. Jego elementy mogą być tradycyjne, uwspółcześniane i aktualne. (Burszta w: Kowalski, Smolińska 1992). Co bardzo istotne, gdy rozważamy kwestię pozytywnego oddziaływania turystyki