skanuj0254

48 Rozdział 2

sować, czy też strategia przedsiębiorstwa nie ma znaczenia ze względu na selekcjonującą dominację środowiska. Pierwsze stanowisko zakłada sprawczy i twórczy charakter strategii, drugie natomiast skupia uwagę na adaptacji podmiotu i stopniowym poprawianiu jego pozycji, trzecie suponuje, że indywidualna strategia nie ma większego znaczenia, ponieważ selekcjonujące znaczenie ma środowisko.

Drugi aspekt wymiaru (formalizacja strategii) odnosi się do podejść planistycznego lub ewolucyjnego. Pierwsze podejście sprowadza się do budowy planu strategicznego przy wykorzystaniu różnych technik analitycznych, a następnie formuły jego wprowadzania i kontroli efektów. Drugie stanowisko artykułuje ewolucyjne podejście. Strategia powstaje jako rezultat zastosowania metody prób i błędów oraz kolejnych przybliżeń. Pierwszy punkt widzenia zakłada racjonalność i sekwencyjność postępowania przy budowie i wdrażaniu strategii, natomiast drugi przyjmuje stopniowy, kumulacyjny proces kształtowania koncepcji.

Trzeci aspekt (punkt ciężkości strategii dotyczy sporu, gdzie rozpoczyna się proces formułowania strategii, czyli czy punktem odniesienia jest sytuacja konkurencyjna w otoczeniu podmiotu (dostawcy, odbiorcy, konkurenci, wyroby substytucyjne), czy też najważniejsze są zasoby, umiejętności i słabości.

Strategia, jak już podkreślono, jest kategorią złożoną, wielopłaszczyznową i wieloznaczną podlegającą ewolucji. Nie można więc mówić o jednolitym modelu strategii. Wynika to z występowania i współistnienia rozmaitych koncepcji metodologicznych kształtowania strategii, u których podstaw występują odmienne przesłanki i założenia metodyczne odnoszące się do strategicznego zarządzania podmiotami gospodarczymi¹⁹.

Złożoną problematykę zarządzania strategicznego można podzielić na szereg umownych szkół (podejść, teorii). Uważa się w literaturze przedmiotu, że artykulacja w procesie zarządzania strategicznego przesuwa się od kierunków kładących nacisk na procedury decyzyjne (modele, techniki), przez szkoły bądź metodologie bardziej powszechne w kierunku podejść skupiających się na procesach podejmowania decyzji w przedsiębiorstwach, a następnie przez jednostki (szkoły formalistyczne, szkoły niepewności, szkoły skoncentrowane na procesach, kierunki podejścia integratywnego)²⁰.

Podstawowa myśl szkoły harwardzkiej polegała na tym, iż cele podmiotów gospodarczych ustalane są przez właścicieli, a realizowane przez kadrę menedżerską, po ocenie sytuacji wewnętrznej i zewnętrznej za pomocą zarządzania

¹⁹    Obszerne omówienie znanych lub wykształcających się szkół (nurtów) zarządzania strategicznego występuje w przywołanej pracy K. Obłoja, ibidem, s. 33-100; a także A. Stabryły. op. cit., s. 25-32. Zob. m.in. M. Moszkowicz, Strategia przedsiębiorstwa okresu przemian, PWE, Warszawa 2000, s. 38-41.

²⁰    Zob. M. Marchesnay, op. cit., s. 20^-22.