skanuj0285 (4)

Rys. 11.16. Rozkład nacisków wywołujących naprężenia stykowe: a) w walcach ściskanych, b) w zębach [5, 16]

li początkowy styk jest liniowy (np. w przekładniach zębatych i ciernych), wówczas pod wpływem obciążenia powstaje powierzchnia styku o kształcie wąskiego prostokąta.

Jak pokazano na rys. 11.16, naciski są rozłożone nierównomiernie. Przy współpracy zębów kół zębatych, a także kół ciernych, występują naprężenia stykowe będące naprężeniami zmęczeniowymi, ponieważ w czasie każdego obrotu kół obciążenie wzdłuż linii styku rośnie od zera do maksimum i znowu maleje do zera. Charakter współpracy powoduje, że przy zbyt dużych naciskach powierzchniowych może wystąpić zniszczenie pracującej powierzchni, m.in. wskutek pojawienia się pittingu lub odkształceń plastycznych.

Dotychczas stosowany ogólny warunek na naciski powierzchniowe (p ^ k_a) nie może być stosowany, ponieważ nie uwzględnia specyficznych warunków pracy omawianych przekładni. Obliczanie zębów na naciski powierzchniowe wykonuje się wg wzoru Hertza

Pi p₂) 2tt(1 — v²)

(11.49)

w którym:

F — siła dociskająca walce, N,

E₁, E₂ — moduły Younga (sprężystości wzdłużnej) materiałów walców (lub

uzębień), MPa,

—    liczba Poissona,

—    długość walców (czynna szerokość uzębienia), mm (rys. 11.5),

v

b

p_x, p₂    — promienie krzywizny stykających się walców (zębów), mm.

Znak plus we wzorze stosuje się przy ściskaniu elementów wypukłych, minus zaś przy ściskaniu elementu wypukłego i wklęsłego. Wzór Hertza

285