SNC03717

Rys. 8.2. Sprzężenia zwrotne w systemie klimatycznym; łańcuch sprzężeń stabilizujących (a) i destabiB żujących (b) (wg Whhe'a i in., 1992)

potencjał stabilności systemu (Kędziora, 1995). Jego wyczerpanie równa się zmianie stanu stacjonarnego i „dryfowanie” w kierunku nowego, odmiennego stanu równowagi Badania systemu klimatycznego wykazały, że możliwe są różne stany równowagi systemu przy tych samych warunkach zewnętrznych. Koncepcję tranzytywnego systemu, w odniesieniu do klimatu, rozważał Lorenz (1968). Mówi ona o możliwości istnienia różnych stanów systemu bez zmiany granicznych warunków zewnętrznych (Lod-wood 1984, s. 143-144). Stany czarnej i białej Ziemi (Budyko, 1972) są skrajnymi przykładami skutków, wynikających z tranzytywnych właściwości systemu.

Tranzytywny (ang. transitive - przechodni, transition - zmiana, przejście - od czegoś do czegoś) -zdolny do przechodzenia, do zmian.

Pyknoklina (gr. pyknos - gęsty) - strefa (warstwa, np. w oceanie). w której następują gwałtowne zmiany gęstości wody.

Termoklina (gr. klinen - nachylać) - strefa znacznych zmian temperatury.

Teoria systemu klimatycznego stwarza podstawę do przyjęcia jeszcze jednej wersji pojęcia „klimat”. Prowadzi ona do definicji klimatu „jako stanu równowagi osiągniętego przez elementy atmosfery, hydrosfery i kriosfery przy ustalonych warunkach wejściowych do systemu” (Lockwood, 1984, s. 28). Można też powiedzieć, że klimat, jako zespół cech atmosfery, jest produktem określonego stanu równowagi, panującej w systemie, a zmiana stanu równowagi i oznacza zmianę klimatu.

8.3. Energia w atmosferze

Funkcjonowanie systemu klimatycznego, występujące w nim oddziaływania orai przestrzenne, geograficzne zróżnicowanie klimatyczne kuli ziemskiej, są zdetermino ^wane nieustannym dopływem energii słonecznej. W systemie dokonuje się dyssypacji