482
A F N W
Po lewej: fontanna barokowa, XVIII w., Nancy Po prawej: fontanna klasycystyczna, 1784, Bazylea
sygnaturka gotycka, Altenberg, kościół Cystersów
pelikan paw
symbole chrześcijańskie
monogram Chrystusa z Alfą i Omegą, medalion wczesno-
nhr7psriiański
lewa (= północna, a zatem w czasach wczesnochrześcijańskich zwrócona ku poganom) strona kościoła i ołtarza, po której odczytywało się słowa Ewangelii. Jest także nazywana stroną kobiet. Naprzeciw niej znajduje się —> strona epistoły. 6691 strop, zespół konstrukcyjny rozdzielający w pozio-mie kondygnacje budynku lub zamykający go od góry, stanowiący płaskie przekrycie wnętrza. 670] strotere: 1) kamienna belka w belkowaniu świątyni |
754 |
729 |
737 |
786 |
greckiej, 19, 14*, 2) płaska dachówka grecka, 14*. ___67jJ strzecha budowlana, pierwotnie warsztat, później |
490 |
161 |
76 |
458 |
wspólnota budowniczych i kamieniarzy pracujących przy wznoszeniu kościoła w średniowieczu (w Niemczech, Francji, Anglii Współdziałanie architekta, murarza i rzeźbiarza wyjaśnia wrażenie jednolitości katedr średniowiecznych. Z głównych strzech niemieckich w Strasburgu, Kolonii, Wiedniu, Ratyzbonie i Bernie oraz licznych mniejszych strzech im podlegających wywodzą się początki ,,wolnomularstwa” (wolność od ograniczeń cechowych!). Wraz ze schyłkiem budownictwa katedralnego w XV w. strzechy budowlane zostały stopniowo wyparte przez budowniczych cechowych i cechy. Zob. też 150. 6721 strzelnica, wąski otwór w murze obronnym z roz- |
722 |
497 |
671 |
690 |
glifieniem po stronie wewnętrznej, pozwalającym na prowadzenie ostrzału z broni ręcznej z szerokim kątem pola rażenia, 305 n., 297*. 6731 studnia*, ujęcie wodne w obudowie, od czasów |
341 |
357 |
116 |
313 |
antyku stanowi element architektoniczny, bogato dekorowany. Ważniejsze formy: nimfeum, 292* (gr. nymphai- |
1 |
1 |
1 |
1 |
on), poświęcone nimfom, osiągające często wielkie rozmiary budowle rzymskie, stanowiące oprawę źródeł albo miejsc rozdziału wody płynącej z —> akweduktów*. W at-rium chrześcijańskiej —> bazyliki i wirydarzu —> klasztoru stała często fontanna z czaszą*. W gotyckiej fontannie |
2,3 |
2,3 |
2,3 |
2,3 |
z trzonem* woda wypływa bokiem z bogato zdobionego postumentu (często z figurami i zwieńczeniem), trafiając do okrągłego albo wielokątnego basenu. Jako „piękny zdrój” fontanna taka stała na rynkach miast średniowiecznych. Renesans w Niemczech zachował formę fontanny z trzonem - teraz bez zwieńczenia, natomiast w krajach romańskich pierwszeństwo ma klasyczna forma fontanny z czaszą. W okresie baroku studnie chętnie dekorowano postaciami znanymi z antycznej mitologii morza: Posejdonem, trytonem, najadami, morskimi rumakami; w parkach budowano sztuki wodne z kaskadami i fontannami. Studnie wyciągowe, 299* (żuraw), 359* (kołowrót ręczny). | 6741 stylobat, najwyższy stopień —> stereobatu (podstawy |
757 |
747 |
744 |
782 |
świątyni antycznej), na którym stoją kolumny, 15*. 6751 stylos, trzon kolumny antycznej świątyni. |
758 |
381 |
745 |
793 |
676; sudatorium. pomieszczenie do kąpieli parowej |
759 |
749 |
746 |
794 |
w rzymskich —> termach. 6771 suppedaneum, podnóżek na —> krzyżu Chrystusa*. |
760 |
750 |
747 |
795 |
67x1 supraporta (wł. = nad drzwiami), malowane lub |
728 |
264 |
705 |
747 |
płaskorzeźbione pole dekoracyjne nad drzwiami. Barok, rokoko, klasycyzm, 324*, 477.* 6791 sygnaturka*, wysmukła wieżyczka (przeważnie |
670 |
456 |
156 |
433 |
z drewna) na kalenicy dachu. Wprowadzona przez cyster- |