strona086

86 4. WYMIAROWANIE

Odchyłka wyznaczonego zarysu (powierzchni) jest to największa odległość zarysu rzeczywistego (powierzchni rzeczywistej) od nominalnego (powierzchni nominalnej).

Pole tolerancji kształtu wyznaczonego zarysu (wyznaczonej powierzchni) jest zawarte między dwiema obwiedniami rodziny okręgów (kul), których środki leżą w zarysie nominalnym (w płaszczyźnie nominalnej). Wybrane wartości tolerancji kształtu i położenia podano w tabl. 4.14.

Oto najważniejsze zasady postępowania przy oznaczaniu odchyłek i tolerancji na rysunku technicznym:

1.    Ramki tolerancji rysuje się linią ciągłą cienką.

2.    Wysokość wpisywanych cyfr i liter powinna być równa wysokości h liczb wymiarowych, a wysokość ramki - 2h.

3.    Element odniesienia oznacza się zaczernionym trójkątem (połączonym linią bezpośrednio z ramką tolerancji) lub wielką literą umieszczoną w trzecim polu ramki tolerancji (np. w tabl. 4.12 - równoległość).

4.    Jeśli tolerancja dotyczy osi lub płaszczyzny symetrii, to linia łącząca ramki powinna być przedłużeniem linii wymiarowej (np. w tabl. 4.11 - prostoliniowość osi walca, tabl. 4.11 - równoległość osi otworu) lub może być doprowadzona do wspólnej osi (np. w tabl. 4.11 - współosiowość otworów).

5.    Jeśli tolerancja dotyczy powierzchni lub zarysu, to linia łącząca powinna być przesunięta względem linii wymiarowej (np. w tabl. 4.11 - prostoliniowość krawędzi czy tworzącej walca, tabl. 4.12 - równoległość powierzchni).

6.    Jeśli tolerancja dotyczy nie całej powierzchni czy zarysu, lecz obszaru cząstkowego, to obszar ten wymiaruje się i oznacza linią punktową cienką (np. tabl. 4.11 - walcowość).

7.    Przed wartością tolerancji należy wpisywać znaki:

•    0 (R), gdy pole tolerancji jest kołowe lub walcowe, a tolerancja jest wyrażona średnicowo lub promieniowo (np. tabl. 4.13 - prostopadłość osi otworu, współosiowość i współśrodko-wość, położenie osi otworów lub w tabl. 4.13 - kształt wyznaczonego zarysu);

•    T (772), gdy pole tolerancji jest ograniczone prostymi lub płaszczyznami równoległymi (np. tabl. 4.13 - symetria, przecinanie się osi);

•    S - gdy pole tolerancji jest kuliste (np. tabl. 4.13 - kształt wyznaczonej powierzchni).

8.    Przy tolerowaniu pozycji (tabl. 4.12) i kształtu wyznaczonego zarysu lub wyznaczonej powierzchni (tabl. 4.13) podaje się wy-