Zdjęcie0195 (3)

nym osiągniętym poziomie swych zadatków oraz c) rozwój w dół, _C/. | proces wykolejenia, prowadzący do alienacji rozwojowej, a więc d* wynaturzenia człowieka i do jego bestialstwa.

a)    Normalnym zjawiskiem w wychowaniu jest rozwój ewołncyj. ny powolnego rozwijania się człowieka w ten sposób, że każdy nasi/-, pny stan staje się coraz bardziej doskonały i lepszy od poprzedniego Jest 10 więc proces doskonalenia się człowieka aż do osiągnięci* pełni człowieczeństwa, które św. Tomasz scharakteryzował jako tur, naturalny cnót. usprawniający władzę człowieka pod kierunkiem ro?Q. mu do postępowania moralnego na poziomie godnym istoty ludzkiej Ten kierunek rozwoju nazywany progresją (hic. progresio - potięp rozwój). Progresja wychowawcza jest normalnym rozwojem człowieka i stanowi przedmiot ogólnej pedagogiki praktycznej jako nauki stów. wanej⁴*

b)    Czasem może się zdarzyć, że rozwój początkowy dziecka wygłądi prawie jak normalny, chociaż opóźnia się i wreszcie zatrzymuje się m pewnym poziomie, który staje >ię granicą nieprzekraczalną W ty» wypadku występuje rozwój zahamowany, na skutek czego w proco* wychowania występuje zastój, nazywany z francuska piaieou (równy obszar wyżynny lub okres utrzymywania się na jednym poziomic, op przy nabywaniu wprawy w pisaniu rui maszynie). W zastoju ujawnia aę niemożność postępowania naprzód i doskonalenia się w pełni Jednak* że zastój w procesie rozwojowym to coś innego od degradacji psychicz nej, która jest obrażeniem się poziomu rozwoju z powodu defektu umysłowego, ślepoty lub głuchoty. bądź też przeżytych chorób nerwowych. Degradacja psychiczna następuje także w przewlekłym, nałogowym alkoholizmie. Zastój natomiast powoduje jakiś rodzaj niedorozwoju i upośledzenia, np. umysłowego, wynikający z obarczeń dziedzicznego Takie zahamowanie rozwoju i obniżenie się jego poziomu nazywamy degresją (łac degreuio - zstępowanie) wychowawczą, która stanowi przedmiot badania pedagogiki specjalnej⁴¹, Icc/iucaj i klinicznej, traktującej o zaburzeniach i mcnormalnościach w rozwoju prawidłowym.

«• F Kotnmt* ikl trał). Prdoti-ttka na uthi§0th uknuty Wyhrant:atodnu nut Warszawa 1964

^u Por M Grzegorzewska, Fniagogika tptffabta (skrypt), Wtrnawi 116*. Z. Sękowska, Pedagogika tpecfaftta. Cr ! (skrypt wykładów). Lublin 197)

. ^/_reszcie u współczesnej młodzieży na całym święcie potęguje się ^k-ko, polegające na tyra, ze młodzież zdrowa i normalna pod fizycznym i psychicznym me tylko zatrzymuje się w swym ₀j_U, ale zaczyna się cofać intelektualnie, moralnie i społecznie. f⁰' ywstecznieniu. Jest to trzeci kierunek rozwoju inwolucyjnego lub

⁰    __,ej cntropiczncgo (gr. en i ropo - odwracam), wstecznego, przy czym ^I(V><^_Vk'Olucja nie jest spowodowana ani hospitalizacją długotrwałej

ani starczym niedołęstwem, lecz polega na rozkładzie tego

¹    ^₀niu rozwojowego, który do pewnego czasu został normalnie

Rozkład więc rozwojowy staje się treścią procesu wykoleje-_|t wychowawczego, którego kresem ostatecznym okazuje się alienacyj-wynaturzenie człowieka, dojście do stanu zezwierzęcenia i bestialst-Trzecia możliwość w wychowawczym rozwoju to regresja wy-rho»^aWCZa’ którą bada patopedagogika (pedagogika patologiczna; gr malhos - cierpienie, choroba), zajmująca się zjawiskami pedagopatolo-gji ęzvli trudnościami wychowawczymi zachowania sse i wykolejeniem tub ^w wypadku przestępczości nieletnich i młodocianych - pedagogika

kryminalna.

Wszystkie poznane kierunki rozwoju dotyczą zmian, zachodzących _v biosie jednostki, tak w jej stronie somatycznej, fizycznej, jak i psychicznej czy duchowej. Przy tym rozwój ten może być rozwojem ilościowym i jakościowym. Pierwszy rozwój ilościowy nazywamy wzrostem lub rozrostem (np. rozrastanie się psychicznych funkcji) Polega on na mnożeniu się komórek lub funkcji, na potęgowaniu siły ich, ogólnie dotyczy ilościowego różnicowania się składników rozwijającego się podłoża cielesnego lub psychicznego, co w terminologii naukowej nazywamy dyfercncjacją (łac. differentia - różnica)*³. Podobnie, jak kiełkujące nasienie różnicuje się na korzeń, łodyżkę i liś-cień, tak samo odziedziczone zadatki przechodzą rozwoj ilościowy swych składników, czyli dyferencjują się.

⁴¹ S B a I a w i a, Proces społecznego wykolejenia stf metetmch przestępców, War* siwi 1958; S Kunowiki, Proces wykolejenia wychowawczego młodzieży (analiza w tłe zjawiska chuligaństwa). „Zeszyty Naukowe KUL 1959 nr 2 i nr 3, N. Han-Ugiewicz, Trudności wychowawcze i ich tło psychiczne. Warszawa 1961, O. Lipkowski, Wychowanie dzieci niedostosowanych społecznie. Warszawa 1966: J Konopnicki* Niedostosowanie społeczne. Warszawa 1971.

** Terminologię tę wprowadził Herbert Spe n c e r (1820-1903) (W ) Zasady *°cjologti (przekład z ang), Warszawa 1889

183