Image00090

100 Paweł Boikl

L.2. Regały atrybucyjne percepcji Innego - rola wyniku Ja

Zdaniem autora, najciekawsze wyniki łych badań uzyskane zostały w ramach porównań reguł atrybucyjnych Ja-Inni i w związku z wpływem doświadczenia Ja na percepcję atrybucyjną Innego. Stąd też obecną dyskusją łych rezultatów można rozbić na dwie części: i) gdy Ja i Inny dzielą ten sam wynik oraz ii) gdy wynik Innego Jest przeciwny Ja.

£.2.1. Gdy Ja i Inny osiągnęli ten sam wynik

Wyniki przedstawione w tabeli L upoważniają do sformułowania nastę-pującego twierdzenia:

Gdy Sukces jest w równym stopniu udziałem Ja i Innego, wówczas reguły pozytywnego wartościowania atrybucyjnego wyniku Ja zostają /generalizowane na wynik Innego; stopień generalizacJi jest szczególnie wysoki w przypadku stabilnych kategorii przyczynowych.

Co do mechanizmu tego zjawiska generalizac Ji rysują się dwie możliwości interpretacyjne.

Pierw sza wywodzi się z badań nad wpływem sukcesu i związanych z nim afektów na zachowania prospołeczne. Jak to zostało stwierdzone przez Isen (1970), Isen i in. (1972) - sukces stwarza specyficzną "aurę" afek-ływną, która sprzyja pozytywnym nastawieniom do innych ludzi; podobnie rzecz się ma w przypadku mniej specyficznego stanu, jakim jest "dobry nastrój” (Isen i Levin 1972). Można więc sądzić, że zjawisko przeniesienia pozytywnego wartościowania atrybucyjnego z Ja na Innego stanowi formę percepcji prospołecznej, będącej częścią "podwyższonego" nastroju na skutek własnego Sukcesu.

Druga interpretacja jest natury poznawczej. Przede wszystkim istnieje pewien stopień podobieństwa do osób-obiektów percepcji oraz identyczności ich wyników w tym samym rodzaju zadania. Co za tym idzie, kategorie przyczynowe utyte w procesie atrybucji wyniku Ja zachowują swoją wyrazi siość i stosowność, gdy przychodzi do powtórzenia tego procesu w przypadku Sukcesu Innego. U tej sytuacji, z punktu widzenia badanego, gene-raiizacja reguł atrybucyjnych może być najbardziej racjonalną i ekonomiczną strategią postępowania, zwłaszcza zaś w zastosowaniu do stabilnych kategorii przyczynowych.

Wydaje ale, te w tek zeryitiafa keeMMcie. poznawczych jednostki aott hf<    tewlt    _|

ponendo pontai:

fp -• S )* p -»« I

^r» n a V

c żyli: "jeśli z wyniku }a ^fp_f)    skreślana pripc^pp

go spowodowały, i famy uzy skal taki mb wynik 'p^/, te prryr rywy syna ku Innego są podobne (<ł₀)".

Jest wysoce prawdopodobne, te oka atchaiizap - afektpwnp I czy wspólnie - powodują wystąpienie zjawiska wartościowania; poniższa analiza sytuacji Niepowodzenia te wyłącznie poznawcza interpretacja ale Jest p nienia porównań Ja - Inny.

Twierdzenie atrybucyjne dla warunków ebuam można wiec sformułować następująco: W sytuacp Hm atrybucyjny mierzony w szczególnie aiskick nekeściadk Zdolnościom i Wysiłkowi wskazuje aa silniejsze tendencje Ja niż wobec Innego.

W tym przypadku ponownie literatura w zakresie EadMpdj||_ nych (Isen 1970), a także teoria przedmiotowej saamświad—ado I 1975) wskazują na egocentryżujące skutki dośwtadczeuts MfoosiMft^ gące stanowić mechanizm bardziej obronnej percepcp atrykneypmj H H Innego. Różnicy tej nie da się wyjaśnić w ramach czysta fMM dejścia, którego użyteczność została wykazana popriadMs, da obustronnego Sukcesu.

d. 2.2. Gdy Ja 1 Inny osiągnęli przeciwne wyniki

Dla obu sytuacji, w których badany konfrontuje prucmiHM WfdfHl Ja i Innego (Sj - Nj lub Nj - Sj), prawdziwe jest na stąpające rwtecdut nie atrybucypte:

W warunkach konfrontacji przeciwstawnych wyników H I hsafi, pierwotne reguły arrybucypte egotyzmu I |iiiijptrM|P nvMa4| nia ustępują na rzecz tendencji do negatyw aa ga wanad c trybucyjnego wyniku Innego.