Image178

To warto wiedzieć I

To warto wiedzieć I

w procesie LTPS są niewidoczne, dzięki czemu wykorzystana jest cała powierzchnia sub-pikseli.

Wciąż pojawiają się nowe opracowania. Wykorzystuje się ulepszone i zupełnie nowe materiały czynne, nowe polaryzatory. stosuje odmienne rozwiązania technologiczne i konstrukcyjne.

Spotyka się kolejne nazwy i nowe skróty, których rozszyfrowanie jest wręcz niemożliwe bez dokładnego opisu. Przykładem mogą być: FLC - Ferroelectric LC, TAFLC - Threshol-dlcss AntiFerroelectric LC, FLCOS - Ferroelectric Liquid Crystal On Silicon, LCD MACH - Motion ACelerating Hypcr-pixel. IPS-LCD - In-Plane Switching LCD. MVA-LCD - Multi-Domain Yertical-Alignmcnt LCD. Rozwiązania, technologie i zasady fizyczne leżące u podstaw niektórych najnowszych wyświetlaczy LCD są tak wyrafinowane, że bez dogłębnej znajomości tematu nie sposób zrozumieć szczegółów. NV wyświetlaczach oznaczanych PALC (Pla-sma Addressed

LC) do sterowania, zamiast tranzystorów (TFT), wykorzystuje się plazmę, czyli /jonizowany gaz. Nie są to jednak wyświetlacze plazmowe - wyładowania nie są źródłem światła, tylko służą adresuwaniu subpikseli. Ciekawostką jest technologia PI LCH (photo-luminescent LCD) firmy Screen Technology Ltd, gdzie w transparentnym wyświetlaczu nie ma białego światła podświetlającego, tylko źródło niewidzialnego promieniowania ultrafioletowego (bliski ultrafiolet - 390nm). Komórki LCD są zaworami dla tego właśnie promieniowania ultrafioletowego, które przechodzi przez me i pada na luminofor, powodując jego świecenie.

Wśród rozmaitych interesujących opracowań wyświetlaczy LCD koniecznie trzeba choćby w skrócie omówić małe refleksyjne wyśw ietlacze LCoS (Liquid Crystal on Silikon), w których wykorzystany jest system z akty wną matrycą, ale tranzystory nie są cienkowarstwowe, tylko zrealizowane w klasycznym procesie CMOS. Zostaną one opisane w następnej kolejności, razem z lusterkowymi wyświetlaczami DMD (DLP).

Piotr Górecki

Ciąg dalszy ze strony 6-4.

Do układów izolacyjnych klasy F (155°C) stosowany jest papier poliamidowy o nazwie nomeks. Często stosowanymi materiałami giętkimi są tereszpany, czyli sklejka twardego papieru (szary lub szarozielony) z folią ciepło-odpomą. Może być tereszpan jednostronny lub dwustronny (oklejony folią z obu stron). Spotyka się też płótno szklane oklejone jedno-lub dwustronnie folią. Nosi ono nazwę Szkłof-leks i ma grubość 0,22mm.

Dostępne w handlu grubości materiałów to: folie - 0,05.. .0,4mm tereszpany -0,15. .0,6mm preszpany -0.1.. .2mm tekstolity - 0,5...50mm

Lakiery izolacyjne nasycające (termoutwardzalne - suszone w temp -120°C, ok. 5 godzin): izifenyl - na bazie żywicy izoftalowo-fenolo-wej klasy E. B (120...130°C), twardy RD/B9 - na bazie żywicy alkidowo-fenolowej klasy B, twardy po wysuszeniu PMRF - poliuretanowy niezbyt twardy i dość kruchy, cicpłoodpomość klasy B...F TJC-5 - poliestrowy, twardy klasy F.

Lakier)' pokrywające (schnące na powietrzu):

01- SPS-3 - lakier bezbarwny (klasy B).

02- SPS-3 - emalia izolacyjna, szara (klasy B). ltalur - lakier ftalowo-uretanowy (klasy B = 130°C)

Uwaga: na lakierach pokrywających łatwo tworzy się tzw. „kożuch'’ i trzeba unikać przechowywania małej ilości w dużych pojemnikach.

Koszulki izolacyjne, zwane potocznie „olejowymi” (od lakieru olejnego, którym niegdyś były nasycane). Występuje duża ich różnorodność i trudno określić skład, należy tylko unikać twardych (starego typu, zwanych „słomkami”) oraz lepkich, bo z czasem zewnętrzna powłoka się rozkleja, a osnowa (plecionka jedwabna lub szklana) ..rozłazi się”. Spotykane średnice wewnętrzne to 0,5... 1 Omm.

Ceny detaliczne (z podatkiem VAT 22%): druty nawojowe - 24.. .30zł/kg i czym są cieńsze, tym nieco droższe, materiały izolacyjne (folia i terszpany) - ok. 30 zi/kg,

preszpan - 16... 20 zł/kg. lakiery izolacyjne -15.. .20 zł/1, koszulki izolacyjne - 0,8. ..1,8 zł/mb.

Jeśli chodzi o zakup materiałów nawojowych i izolacyjnych, to nic ma z tym problemu (w Warszawie np. przy ul. Ratuszowej 11, w podwórzu jest sklep, który sprzedaje zupełnie małe ilości drutów i materiałów izolacyjnych). Gorzej jest z lakierami, tu trzeba kupować całe opakowanie, o pojemności 5...201. W małych miejscowościach raczej nic ma takich sklepów, ale na pewno są warsztaty zajmujące się przewijaniem silników elektrycznych. Już dawno minęły czasy, gdy materiały trzeba było zdobywać i myślę, żc drobnej ilości wymienionych materiałów nie odmówi nam żaden warsztat. Do naprawy i przewijania transformatorów w amatorskich warunkach nie trzeba zdobywać „klasowych” materiałów izolacyjnych. Na wszelkie przekładki między-warstwowc nadają się cienkie taśmy klejące

(bezbarwne i szare), a nawet taśmy używane przy silikonowaniu i malowaniu okien. Ich przydatność sprawdzamy na rozgrzanej żarówce 75 ... 1OOW. Jeśli się nie topią, a jedynie są bardziej elastyczne, to nadają się do transformatorów. Lakier nie musi być specjalny, termoutwardzalny. Można zastosować spotykany w sklepach „IJRET0LUX”. Do nasycania można go rozcieńczyć terpentyną. A do pokrywania zewnętrznego nie rozcieńczać. Lakiery termoutwardzalne powinny być rozcieńczane rozcieńczalnikami właściwymi dla danego typu. Jeśli trudno je nabyć, to zawsze możemy zastosować rozcieńczalnik ..Nitro”. Nasycanie daje dużo lepsze efekty, jeśli uzwojenie jest nagrzane do temperatury 70.. 80°C, podczas suszenia, też niewiele lakieru się marnuje. Dobre efekty daje dodatkowe pomalowanie lakierem rozgrzanego (do temp. 110..120°C) uzwojenia pod koniec suszenia. W razie trudności z nabyciem płytek tekstoli-towych do wykonania karkasu można wykorzystać laminaty do wykonywania płytek drukowanych, ale po usunięciu miedzi, np. przez wytrawienie lub usunięcie na gorąco, po „przeprasowaniu” starym żelazkiem.

W jednym artykule trudno jest omówić wszystkie problemy związane z transformatorami sieciowymi. Gdyby ktoś miał trudności lub inne zdanie na opisany temat, proszę pisać do Redakcji lub bezpośrednio do mnie, na adres;

Stefan Ruguski

Przedewsie 10, 05-306 Jakubów tel.[phone]

Elektronika dla Wszystkich Wrzesień2005 69