Image91 (2)

Szkoła Konstruktorów

nazwach. Oto moja prośba, która znakomicie ułatwi segregacją prac, nie tylko ze Szkoły Konstruktorów:

Tytuły muili i nazwy załączników oprócz nazwy konkursu i numeru zadania powinny zawierać takie nazwisko Autora (najlepiej hez typowo polskich liter), na przykład:

Szkol 14 Kowalski Szkol 14 Mowa k

NieGra 114\4alinowski JakH Krzyżanowski

Na koniec standardowa prośba: we wszystkich pracach podawajcie swoje dane: imię, nazwisko wraz z adresem oraz wiek. Regularnie potwierdzam otrzymanie wszystkich e-maili kierowanych na adres

szkola@edw.com p!

Jeśli więc w terminie kilku dni po wysłaniu maila do Szkoły nie otrzymacie mojego potwierdzenia, prześlijcie pliki jeszcze raz (do skutku).

Pozdrawiam wszystkich sympatyków Szkoły i zachęcam do nadsyłania prac w ter minie.

Wasz Instruktor Piotr Górecki

M liii Jjjy Jjill/ - Szkoła Konstruktorów

klasa II

Rys. B

W EdW 4/2005 na str. 37 przedstawiony był schemat sterownika grzałki - jest pokazany na rysunku A. Tym razem zadanie było bardzo proste, a praktycznie wszystkie odpowiedzi były prawidłowe, choć me wszystkie wyczerpujące.

Najbardziej rzucającym się w oczy błędem jest brak hisierezy. Bez histerezy układ w okolicach przełączania będzie powodował migotanie styków przekaźnika i ich bardzo szybkie wypalenie.

Druga sprawa to wysterowanie tranzystora. Archaiczna kostka uA741 przy „stanie niskim” na wyjściu, a ściślej w stanic nasycenia wyjścia, mimo wszystko będzie mieć na wyjściu napięcie większe niż. 0,7V powyżej ujemnego napięcia zasilającego. Oznacza to, że tranzystor będzie nieustannie przewodził. Ahy usunąć tę wadę, należy albo dodać dzielnik napięcia w obwodzie bazy, albo włączyć diodę w obwód emitera według rysunku B.

Ponadto dopatrzyliście się szeregu drobniejszych usterek i wątpliwości:

- Zamienione są miejscami numery końcówek opisujących wejścia wzmacniacza operacyjnego.

- Tranzystor 2N3 704 wygląda OK. ale wygodniej jest zastosować coś popularniejszego, np. BCS4S

- Rezystor R5 ma małą wartość. O ile zastosowany przekaźnik nie wymaga jakiegoś szaleńczo dużego prądu cewki to można go spokojnie zwiększyć co najmniej do 2 kiloomów.

Zmniejszy to pobór prądu.

- Brak kondensatora filtrującego napięcie z termistora - trzeba go dodać.

- Napięcie zasilania nie jest określone, ale powinno być dopasowane do napięcia pracy przekaźnika i stabilizowane.

- Brak kondensatora(-ów) odsprzęgania zasilania.

- Regulacja progu przełączania komparatora jest niedoskonała - pracuje w dość mocno ograniczonym przedziale temperatur (tzn. próg można ustawić od teoretycznie 25 stopni w górę), a poza tym zmienia wartość prądu płynącego przez ter-

mistor.

Rzeczywiście mostek pomiarowy należałoby zmodyfikować.

Włączenie potencjometru w szereg z termistorem pomiarowym jest karkołomnym pomysłem i stwarzałoby kłopoty przy wyższych temperaturach, gdy termistor ma małą oporność i z konieczności należałoby ustawiać małą wartość potencjometru. Można się nawet zastanawiać, czy zwiększony prąd nie podgrzewałby dodatkowo termistora...

Termistor należy włączyć w szereg z rezystorem stałym, a potencjometr umieścić w drugiej gałęzi mostka. Wtedy napięcie, przy którym układ będzie przełączał, będzie zależne od ustawienia potencjometru i należy tak dobrać rezystory, żeby przy pracy w potrzebnym zakresie temperatur zmieścić się w dopuszczalnym zakresie wejściowych napięć wspólnych wzmacniacza operacyjnego.

Układ można zmodyfikować na wiele sposobów, na przykład według rysunku C. Warto zauważyć, że w takim układzie histere-za będzie się znacząco zmieniać zależnie od ustawienia potencjometru. Aby zminimalizować ten efekt, można w obwodzie nieodwra cającego wejścia dodać jeszcze jeden rezy stor. Taki rezystor występuje w wersjach wed ług rysunku D oraz rysunku E. W dwóch ostatnich układach podczas pracy w szereg z przekaźnikiem włączona jest dioda LED i trzeba odpowiednio zwiększyć napięcie zasilające.

b)

38 Sierpień2005 Elektronika dla Wszystkich