Img00068

72

1.97. Przy próbie na rozciąganie określa się również inną ważną własność materiału — wydłużalność a. Podaje się ją w procentach, jako stosunek przyrostu długości próbki po przyłożeniu siły F(l) do długości próbki przed badaniem (/₀)

_a =    ~ ^Z°)    (1.97-1)

1.98.    Na rysunku 1.96— 1 c przedstawiono typową krzywą rozciągania próbki z miękkiej stali, tj. wykres zależności między siłą rozciągającą a wydłużeniem próbki. Zupełnie podobny charakter będzie miał wykres naprężenia w próbce w funkcji jej względnego wydłużenia o = /(a).

Na wykresie można wyróżnić trzy zasadnicze zakresy. Na odcinku 1-2 przyrost siły rozciągającej jest proporcjonalny do wydłużenia, które ona wywołuje. Jest to zakres odkształceń sprężystych — po usunięciu siły odkształcającej materiał wraca do stanu pierwotnego. W zakresie proporcjonalności obowiązuje tzw. prawo Hooka a =Ea, gdzie współczynnik proporcjonalności E zwany jest współczynnikiem lub modułem sprężystości, a niekiedy modułem Younga. Jego wartość liczbowa jest różna i charakterystyczna dla różnych materiałów.

W zakresie 2-3 materiał przekracza granicę plastyczności (punkt 2) i zaczyna I „płynąć” (próbka doznaje dużych odkształceń, mimo że siła nie ulega zwiększeniu). I Po usunięciu obciążenia próbka nie wraca do stanu pierwotnego, zachodzą w niej odkształcenia trwałe.

W zakresie 3-4-5 odkształcenia nie są już proporcjonalne do siły rozciągającej przy czym przy zbliżaniu się do punktu 4 (największa wartość siły rozciągającej I F_m) stosunkowo małe przyrosty siły wywołują duże odkształcenia. Po osiągnięciu punktu 4 próbka wydłuża się jeszcze przez pewien czas przy malejącej sile, aż do I zerwania w punkcie 5.

Wytrzymałością na rozciąganie (zerwanie) jest naprężenie w materiale, odpowia- | dające punktowi 4 (/?_r = F_m/S), a granicą plastyczności jest naprężenie odpowiada- I jące punktowi 2 (R_p = F_p/S).

Szczegółowe warunki przeprowadzania prób na rozciąganie określają normy I badań technicznych (PN).

1.99.    Wytrzymałość na ściskanie bada się tylko dla materiałów kruchych, pękają- I cych w trakcie badania. Wytrzymałość na ściskanie R_c określa się jako graniczne I naprężenie występujące w materiale w chwili pojawienia się w próbce pęknięć, rys I 1 lub innych objawów zniszczenia.

]

r

Wytrzymałość na zginanie    F

1.100.    Próbę zginania przeprowadza się zwykle w ten sposób, że próbkę materiału I w postaci beleczki o przekroju prostokątnym lub okrągłym podpartej na obu koń- I