img032 (31)

)

czy modnych klubach, oddawanie się ćwiczeniom w siłowniach, które służą również jako „statusownie” (miejsca budowy kondycji klasowej). Można powiedzieć, że klasa istnieje dzięki „podstawowej infrastrukturze”, czyli oprócz osiedli strzeżonych także dzięki restauracjom, dekoratorniom wnętrz, klubom fitness, które wspierają i promują nowe praktyki konsumenckie klas średnich (por. Zukin 1981, 1991).

Po drugie, niekiedy odnosi się wrażenie, że poczucie estetycznej spójności służy legitymizowaniu i racjonalizowaniu praktyk segregacji przestrzennej i społecznej, które w innym przypadku mogłyby zostać poddane krytyce. Kwestie bezpieczeństwa i prestiżu należy więc rozumieć szeroko i szukać tu wyjaśnień również w kategoriach estetycznych. Bezpieczeństwo musi być rozpatrywane szerzej niż tylko w kontekście poczucia lęku przed przestępczością (które może zostać uznane za racjonalne wyjaśnienie procesów grodzenia na przykład w Ameryce Łacińskiej), ale także jako zapewnienie szerokiego ontologicznego bezpieczeństwa. Bezpieczeństwo to związane jest ze spójnym, przewidywalnym i kontrolowanym otoczeniem. Osiedla grodzone są, jak pisałem, przejawem kultury kontroli, która polega na zmianie optyki i koncentruje się na moralnej i estetycznej kategorii „porządku”.

Estetyczny krajobraz i jego utrzymywanie są formami wdrażania prywatnej polityki kontroli, niezależnej od lokalnych czy narodowych programów „zero tolerancji”, ale opierającej się na tych samych założeniach. W tym sensie do opisu rzeczywistości osiedli strzeżonych użyteczne jest zastosowanie metafory parku tematycznego. To w takim parku estetyka i bezpieczeństwo wzajemnie się uzupełniają, służąc wykreowaniu idealnej i w pełni kontrolowanej przestrzeni (Sorkin 1992: 205-250). W ponowoczesnym mieście nierówności społeczne nie są już postrzegane w kategoriach problemu do rozwiązania czy sytuacji, która jest patologiczna, ale raczej jako rodzaj ekscytującego przeżycia. Jak zauważyli Henning Fuller i Nadine Marquardt, pisząc o współczesnym Los Angeles:

lo, co dawniej było niepokojące, jest obecnie podtrzymywane i zarządzane w sposób podobny do kontrolowanych emocji w parku rozrywki: jazda metrem, oglądanie bezdomnych na ulicy, kontakt z etniczną, społeczną i kulturową różnorodnością miasta są przedstawiane i promowane jako sposób radosnego doświadczania przestrzeni z malej, ale bezpiecznej odległości (Fiillcr i Marquardt 2007: b.n.s.).

Warto zwrócić uwagę na to, żc przeprowadzka do nowego estetycznego krajobrazu może oznaczać chęć odgrodzenia się od klas niższych poprzez demonstrowanie dobrego smaku (Turner i Edmunds 2002). MPC służą więc jako przestrzenie pozwalające na odróżnienie ich od innych oraz działają jako mechanizm wytwarzania kulturowej różnicy: przeprowadzka do relatywnie drogiego nowego osiedla pozwala oczekiwać, że sąsiedzi będą podzielać nasze gusta estetyczne (por. Gans 2005). Osiedle funkcjonuje jako wyraźny komunikat albo o ostentacyjnej konsumpcji (Veblen 1998), albo o właściwym smaku (Bourdieu 2005).

Piękno w rozumieniu mieszkańców i deweloperów osiedli grodzonych można za Thorsteinem Veblenem określić jako ,piękno piciuężne):

Zasada kosztowności wpływa [...] na nasze gusty, prowadząc do pomieszania kosztowności dobra z jego walorami estetycznymi, aby w rezultacie uzyskało ono miano czystego piękna. Oznaki kosztowności zostają uznane za elementy piękna drogich artykułów. Są one źródłem satysfakcji, ponieważ kosztowność przedmiotu oznacza prestiż, a przyjemność ta łączy się z inną. której źródłem jest piękno formy i barwy (Veblen 1998: 104).

„Pieniężne piękno” osiągane jest przede wszystkim za pomocą wysokiej jakości materiałów oraz nowoczesnego designu. To, co otrzymują mieszkańcy osiedla, to przede wszystkim zagospodarowany teren, który prezentuje się jako spójna przestrzeń i podnosi estetykę całego otoczenia:

Kamień i drewno na elewacji, drewniane rolety przesuwne i niska zabudowa - powstaje nowe osiedle na Ursusie (lead artykułu - przyp. J.G.).

[...] Osiedle Harmonia to kompleks składający się z dziesięciu kameralnych budynków. Powstanie tu 290 mieszkań o powierzchni od 42 do 105 mkw. Działka o powierzchni ponad 20 tys. mkw. usytuowana jest przy ul. Dzieci Warszawy, niedaleko Al. Jerozolimskich. Znajduje się w otoczeniu domów jednorodzinnych [...]. Budynki są zgrabne i lekkie. Przypominają doskonalą architekturę mokotowskiego Eko-Parku. Dzięki balkonom, tarasom i różnorodnym materiałom wykończeniowym elewacja nie jest jednolita. Na fragmentach fasady pojawi się kamień - piaskowiec albo trawertyn. Część, elewacji wyłożona zostanie też drewnem w kolorze czereśni. Ciekawostką są drewniane rolety przesuwne i stalowe balustrady ze szklanym wypełnieniem.

- Każdy budynek to inna bryła, dzięki temu osiedle będzie różnorodne - przekonuje architekt Tomasz Tomaszewski z F.B.T. Pracownia Architektury i Urbanistyki.

205