img248 (4)

posłuży za pomoc naukową w gabinecie fizyki.

Budowę modelu wyjaśniono na rys. 194. Z grubej deski wycinamy kwadratową podstawę I. Na tej podstawie przyklejamy klocek 2. Z '.rzęch kól wyciętych ze sklejki zbijamy duży krążek 3. Zewnętrzne krążki 3a i 3c można wyciąć z płyty pilśniowej, natomiast środkowy krążek 3b należy zrobić z grubej sklejki. Po dokładnym, centrycznym przybiciu krążka 3 do klocka 2, w środku krążka 3 wiercimy pionowy otwór, w który wbijemy duży gwóźdź z obciętym łebkiem 4 (zamiast gwoździa można wbić np. pręt stalowy o średnicy 5 mm i długości 100 mm). Na gwoździu 4 jest osadzony obrotowo klocek 5 z twardego drewna. Na rys. 194a wyjaśniono budowę modelu widzianego z boku, a na rys. 194b — budowę modelu widzianego z góry.

Do klocka 5 przybijamy długą listewkę 6 o przekroju prostokątnym. Z prawej strony listewkami 6 jest przybity wspornik 7 wygięty z blachy. Przez otwory tego wspornika jest przetknięty pionowo odcinek szprychy rowerowej 10. Na dolnej sklepanej części szprychy 8 jest wciśnięty mały krążek 9 wypiłowany z okrągłego klocka. Silnie naprężony cienki sznurek 10 obejmuje wokoło duży krążek 3 i mały krążek 9. Na górnej części szprychy 8 osadzamy „Ziemię" 11. Może to być piłeczka pingpongowa lub miniaturowy globus, który kupimy w sklepie papierniczym. Pod Ziemią na drucie 8 jest nasunięty mały klocek drewniany 12, w który z boku jest wbity cienki drucik. Na końcu tego drucika jest zawieszony Księżyc 13 zrobiony z ziarnka grochu.

W środku dokładnie nad prętem 4 zawieszamy żarówkę (,.Słońce”) 14. Oprawkę żarówki zamocujemy do paska blaszki 15, który jest przybity do klocka 5. W końcu listwy 6 gumkami przyczepiamy bateryjkę 16 zasilającą żarówkę.

Księżyc musimy obracać ręcznie, natomiast „dzień i noc” na Ziemi powstaje w chwili obiegania Ziemi dookoła Słońca, co uzyskujemy przez obracanie listwy 6 dookoła osi 4.

Doskonale można obserwować „zaćmienie" Słońca i Księżyca, prowadząc doświadczenia w całkowicie zaciemnionym pokoju. Spróbujcie wyjaśnić, dlaczego na naszym uproszczonym modelu nigdy nie będzie na Ziemi zmiany pór roku; nic będzie ani zimy, ani lata. Dlaczego?

156