img265 (7)

Sposób artykulacji	Miejsce artykulacji
	przednie anteriores	środkowe centrales	tylne posteriores
półsamogłoska semivocal	i		y
wysoka alta	i		u
średnia media	e		0
niska baja		a

W języku hiszpańskim w niektórych wyrazach występuje tzw. hiatus lub rozziew (hiszp. hiató). Jest to zbieg dwóch samogłosek średnich ([eo], [oe]), albo średniej i niskiej ([ea], [oa], [ae], [ao]) należących do dwóch różnych sylab. Ma to miejsce w takich wyrazach, jak np. rodeo [roóeo], poeta [poeta], vea [bea], loa [lóa], faena [faena], ahora [aóra]. Aczkolwiek prawidłowa wymowa nie dopuszcza w tych przypadkach artykulacji dwugłosek, w mowie potocznej i dialektach często następuje jednak dyftongizacja: [rjal] real, [pjór] peor zamiast [re-al] i [pe-ór].

W przypadku niektórych wyrazów obserwujemy sytuację odwrotną: rozziew występuje w grupach samogłoskowych będących na ogól dyftongami. Dotyczy to np. form czasownikowych typu actuó i lió, które podczas wymowy dzielą się na sylaby ac-tu-ó, li-ó. Warto podkreślić, iż w innych formach czasowników tego typu pojawiają się akcentowane zgloskotwórcze [u], [i]: ac-tu-o, li-o. Rozziew grup składających się z [i] lub [u] i akcentowanych [a, e, o] ma miejsce także w wymowie innych wyrazów, np. diario, piano, cnota, bienio, rieron, brioso, cliente, diablo, cruel, riada itd. Należy jednak zauważyć, iż w takich wypadkach rozziew lub dyftongizacja występują nieregularnie i zależą w dużym stopniu od indywidualnych cech wymowy poszczególnych osób. Jak zauważa E. Martinez Celdran (op. cit., s. 372) wymowę hiszpańską cechuje tendencja do dyftongizacji wymienionych grup wokalicznych: [reiran] reiran, [rjera] riera. Ma to miejsce przede wszystkim w szybkiej mowie potocznej.

Warto dodać kilka uwag odnośnie do spójników y i u (i, albo), których artykulacja zależy od pozycji w ciągu fonicznym. W przypadku spójnika y można wyodrębnić trzy realizacje artykulacyjne:

1)    tylna samogłoska [i], której wymowa ma miejsce między spółgłoskami: pan y carne [pan i karne);

2)    pólspółgłoska [j] wymawiana między samogłoskami, lub między spółgłoską a samogłoską: vino y agua [bino jayua], mirar y oir [mirar joir);

3)    półsamogłoską [j], której realizacja następuje między samogłoską a spółgłoską: miro y firmo [mirói firmó].

Spójnik u używany jest tylko przed wyrazami, które na początku mają samogłoskę [o]. Ponieważ spójnik ten nie jest elementem akcentowanym, łączy się on w jedną sylabę z [o] i wymawiany jest zawsze jako półspólgłoska [w]: esic u otro [este wótro).

Ćwiczenia

Powtórzyć za lektorem następujące wyrazy:

1.    [ja]

diamante [djamante], Antonia [antónia], familia [familja], paria [parja], limph [limpia], Amalia [amalja], filial [filjal], manantial [manan-tjal], terlulia [tertulja],

2.    [je]

tiempo [tjempo], miento [mjento], tiene [tjenej, refiero [refjero], diente [djente], limpie [limpje], pie [pje], piel [piel], pierna [pjerna], dieta [djeta], tienta [tjenta], lierno [tjerno], liento [ljento], aliento [aljento], oliente [oljente].

3.    [jo]

miope [mjópe], murió [murjó], limpio [limpjo], Mario [marjo], premio [premjó], Antonio [antónjo], pion [pjón], Emilio [emiljo], piola [pjóla], amplio [ampljo], comió [komjó].

4.    [ju]

nuda [bjuóa]. triunfo [trjun]fo], diuretico [djuretiko], diurno [djurno], oriundo [orjundo], veintiuno [beintjuno].

29