img302

140

nia się, lekkość wytrzymałość, przepuszczalność promieni ultrafioletowych i powietrza, me palenie się płomieniem, elastyczność, łatwość farbowania, odporność na wyso kie temperatury Wymienione cechy wełny sprawiają, iż ubrania z niej zrobione można utrzymywać w należytym stanie higieny

17.2. Budowa i funkcje skóry

Skóra stanowi zewnętrzną powłokę ciała zwierzęcia i chroni jego ciało bierze udział w oddychaniu, termoregulacji, w funkcjach wydzielniczych, czuciowych oraz w proce sie powstawania włosów Wyróżnia się w mej 3 podstawowe warstwy, tj naskórek skórę właściwą i tkankę podskórną (ryc 60}

—10

ik6ra

wkoiciwa Ryc 60 Przekrój skóry

1    - warstwa komórek zrogowadałych.

2    • warstwa twórcza. 3 - błona podstawowa.

4 - warstwa brodawkowata. 5 - warstwa siatec/ kowala 6 - naczynia limfatyczne. 7 - tętnice ^,no    8 - Zyty. 9 - nerwy. 10 tkanka podskórna

W skórze znajdują się gruczoły potowe i łojowe Gruczoły potowe wydzielają pot którego ilość reguluje temperaturę wewnętrzną ciała oraz poziom mocznika we krwi Wydzieliną gruczołów łojowych jest tłuszcz potrzebny do natłuszczenia skóry i włókien wełnistych w celu ich ochrony przed szkodliwymi wpływami środowiska Obie wydzieliny łączą się na powierzchni skóry tworząc tzw tłuszczopot Stanowi on lepką, kleistą substanqę. mającą za zadanie ochronę skóry i wełny przed wpływem czynników atmo sferycznych Tłuszczopot przyczynia się również do sklejania włosów w słupki, a następ nie całego runa. co także ma na celu jego ochronę Konsystencja tłuszczopotu zależy od rasy, wieku, żywienia i płci owiec Pożądany jest tłuszczopot łatwo rozpuszczalny w wodzie, o barwie białej, jasnej lub kremowej

17.3. Powstawanie włosa

W tworzeniu włosa biorą udział warstwa twórcza naskórka i warstwa brodawkowata skóry właściwej W procesie tym wyróżnia się dwa etapy:

1)    zakładania torebki włosowej (ryc 61).

2)    dojrzewania torebki włosowej czyli wyrastania włosa

W pierwszym etapie ożywione komórki naskórka dzielą się i wpuklają w głąb skóry właściwej tworząc wypustkę zwaną torebką włosową. W wyniku kolejnych podziałów wzdłuż osi torebki tworzą się trzy zgrubienia, które rozwiną się w gruczoł łojowy, gruczoł potowy oraz mięsień, tzw stroszyciel włosa W końcowej fazie powstaje cebulka włosowa i silnie ukrwiona brodawka włosowa.

Wyr 61 Scłiematy fa/ zakładania torebki włosowe,

1 - warstwa twórcza naskórka 2 - skóra właściwa. 3 błona podstawowa 4 - zaczątek gruczołu potowego, 5 - gruczoł łojowy. 6 - gruczoł potowy. 7 - mięsień .stroszycrel włosa’. 8 - cebulka włosowa. 9 - brodawka włosowa, 10 - powstający włos.

Etap drugi, zwany inaczej właściwym etapem tworzenia włosa, zaczyna się z chwilą uformowania skupiska komórek tuz nad brodawką włosową Jest to tzw stożek wzro-*.tu którego intensywnie odżywiane komórki rozmnażają s.ę i podążają ku górze. Powstające nowe komórki są początkowo mezróżmcowane jednak w miarę oddalania się rxl stożka wzrostu przekształcają się w 6 koncentrycznie ułożonych pierścieni i ulegają |)'7emianom chemicznym (ke^ratynizacji) Z trzech zewnętrznych pierścieni tworzy się jjochewka włosowa, a z trzech pozostałych - trzy kolejne warstwy włosa t) warstwa nabłonkowa w postaci łusek 2) warstwa korowa (kora).

J) warstwa rdzeniowa (rdzeń).

17.4. Rodzaje włókien wełnianych

Z budową anatomiczną włosa związane są 3 zasadnicze typy anatomiczne włókien wełnianych (ryc 62).

Włosy bezrdzeniowe (puchowe) charakteryzuje brak rdzenia. Są to włosy najcieńsze, o gruoości od 10 do 30 mikronów i długości od 5 do 15 cm w odroście rocznym Jako surowiec wełniany przedstawiają najwyższą wartość Mogą stanowić całe runo, I k.np ma to miejsce u merynosów lub tez są częścią składową okrywy mieszanej i tworzą okrywę wewnętrzną u owiec prymitywnych Włosy rdzeniowe posiadają wszystkie trzy warstwy, a więc łuski, korę i rdzeń Ich grubość może wahać się od 30 do 200 mikronów a długość od 10 do 40 cm w odroście

141

u

b

c

rocznym Są one zwykle słabo sfalowane lub proste w dotyku bardziej szorstkie i jako surowiec włókienniczy prezentują mniejszą wartość Włosy rdzeniowe wchodzą w skład okrywy mieszanej (okrywa zewnętrzna) owiec prymitywnych Odmianą włosów rdzeniowych są włosy martwe (kempy) Posiadają one bardzo rozbudowany •łyc 62. Rodzaje włókien wełnianych    kanał rdzeniowy i niewiele kory Wło-

a - włos bezrdzeniowy. b, c - włos rdzeniowy .    -«• •

e -włosmafiwy    sy te me spilsmają się i me przyjmują