img341 (7)

204 Druidzi

chrześcijaństwa, zarówno w Irlandii, jak i Brytanii druidów określano słowem magus i magi. Dobrze wiadomo, że w dawnej Persji magi stanowili książęcą kastę, której kapłani głosili zoroastryzm. Mieli oni władzę nad wszelkimi nadprzyrodzonymi istotami i bytami, zwaną później magią; zatem w swej początkowej formie nie różnili się zbytnio od druidów. Z upływem czasu słowo, którym ich określano, nabrało w łacinie znaczenia magik, czarownik. Księga z Armagh używa tego terminu, o pejoratywnym wydźwięku, w stosunku do druidów. Z kolei wiersz w Księdze Taliesina używa słowa Derwyddon na określenie Trzech Mędrców, którzy przybyli do Dzieciątka Jezus, tłumacząc w ten sposób grecko-łaciński termin Magi.

Hipolit traktował magi i druidów łącznie. Podobnie pisze Pliniusz: „Druidzi, jak Celtowie nazywają swoich magi'\ a dalej dodaje:

W Brytanii jeszcze do dziś uprawia się magię z całym zapamiętaniem, przy zachowaniu takiego ceremoniału, że mogłoby się wydawać, iż tu jest źródło, z którego zaczerpnęli Persowie³¹.

Z całą pewnością mity i sagi z Irlandii i Walii obfitują w wiadomości na temat magii. Istotna była zwłaszcza sztuka wpływania na bieg wydarzeń poprzez czary. I znów brak tu różnicy między kulturą Celtów a starożytnej Grecji i Rzymu, gdzie praktykowano czary i stosowano różne zaklęcia, by wpływać na bieg wydarzeń i zapanować na innymi ludźmi. Już w czasach historycznych odróżniano oficjalne praktyki religijne od popularnych form magii. Podczas gdy w Grecji magia straciła na znaczeniu, w Rzymie zyskała nowe bodźce do rozwoju, prawdopodobnie w reakcji na materializm społeczeństwa karmionego imperialną etyką. Z kolei w czasach chrześcijańskich potępiono wszelkie formy magii, czy też raczej magii nie będącej na usługach nowej wiary.

Jak zauważył Lewis Spence: „Trudno znaleźć choć jedną stronę wczesnoirlan-dzkiej literatury, która nie zawierałaby wzmianki o druidach dysponujących magiczną mocą”. W Irlandii magów zazwyczaj określano jako corrguinech, a ich rzemiosło, magię i uprawianie czarów jako corrguine. W opowieści o bitwie na równienie Mag Tuireadh (Moytura) mówi się, że corrguinech rzucił zaklęcie stojąc na jednej nodze z jedną ręką wyciągniętą i z jednym okiem zamkniętym. Wypowiedział zaklęcie glam dichenn, raniące przeciwników. Tak samo postępował przed bitwą Lugh Lamhfada, a Cuchulainn śląc do królowej Medb groźby spisane pismem ogamicznym również stosował się do owego rytuału stania na jedenej nodze z wyciągniętą ręką i zamkniętym okiem.

Druidzi ze starych sag irlandzkich potrafili sprowadzić na przeciwnika gęstą mgłę lub nagłą burzę. Przypisywana im umiejętność panowania nad naturą i jej wykorzystywanie jest dobrze poświadczona. Muirchu twierdzi, że druidzi z Laoghaire zsyłali śnieżne burze i ciemność, by uniemożliwić Patrykowi dotarcie

³¹ Pliniusz. Historia naturalna, ks. XXX, tł. I. i T Zawadzcy, Wrocław 1961, str. 256.

do Tary. Broichan, główny druid piktyjskiego króla Bruide, wzniecił straszną burzę, aby uniemożliwić Kolumbie przepłynięcie Loch Ness. Mathgen nakazał górom zasypać wrogów, a Mug Ruith wysuszył wszystkie studnie, zapewniając jednocześnie własnym wojownikom wodę poprzez wystrzelenie strzały. W miejscu gdzie spadała na ziemię, zaczynał wić się strumień. Cathbad, by uniemożliwić Deirdre ucieczkę, zamienił równinę w wielkie, falujące morze.

W wielu irlandzkich opowieściach pojawia się wzmianka o ceo druidechta, magicznej mgle sprowadzanej przez druidów. Mgły zasnuły Laoghaire Zwycięskiego i Conalla Cernacha; również lud De Danaan przybył do Irlandii spowity magiczną mgłą. W Żywocie świętego Molinga wspomina się o przyjacielu świętego, Mothairenie, który potrafił wyczarować mgłę, aby osłonić chrześcijańskich misjonarzy przed nieprzyjaciółmi. To jeszcze jeden przykład na „przejęcie przez chrześcijan” mocy druidów.

Oprócz mgły druidzi potrafili spowić się także w dicheltair lub fe-fiada, płaszcz niewidzialności, który skrywał ich przed wzrokiem nieprzyjaciół. W irlandzkiej wersji Eneidy bogini Wenus spowija w taki płaszcz Ulissesa. Z czasem słowo fe-fiada stało się synonimem ochronnego płaszcza, a ponadto, co niezwykle znaczące, hymn świętego Patryka zwano fe-fiada. Liczni wcześni celtyccy chrześcijanie - lub raczej druidzi przechodzący na chrześcijaństwo - przejęli magiczne moce swych poprzedników. Matka świętego Finnchua uciekając przed napastującym ją pogańskim królem przywołała celtchair dhichlethi, płaszcz lub mgłę ciemności.

Niektóre teksty wspominają o różdżkach druidów (siat an draoichta), na których wisiały małe pobrzękujące dzwoneczki. Podobne gałązki nosili ze sobą bardowie. Mannanan Mac Lir nosił magiczną gałąź jabłoni ze srebrnymi dzwoneczkami. Gdy Sencha, główny druid Ulsteru, potrząsnął swoją różdżką, natychmiast cichnął gwar bitwy. W Dialogu dwóch mędrców podobną różdżką posługiwał się Neide. W. Y. Evans Wenz ma w pracy The Fairy Faith in Celtic Countries (Baśniowa wiara w krajach celtyckich, 1911) wiele do powiedzenia na temat magii druidów i wielokrotnie wspomina o używanych przez nich różdżkach. Był to niewątpliwie, podobnie jak w przypadku różdżek bardów, symbol ich funkcji i władzy.

Do niezwykłych umiejętności przypisywanych druidom należało przyjmowanie innej postaci. Gdy druid Fer Fidail uprowadził dziewczynę, uczynił to przybierając postać kobiety. Druidka Badb, córka druida Calatina, aby oszukać Cuchulainna, przybrała postać Niamh, która opiekowała się bohaterem w chorobie. Amairgen i Taliesin umieli przybierać rozmaite postacie. Druidzi potrafili także zmieniać postać innych osób. Gdy piękna Sibh odrzuciła miłość Fer Doirche, ten zmienił ją w sarnę. Kolejne przykłady stanowią druidka Dalb, która zmieniła trzech mężczyzn i ich żony w stado świń, oraz Aoife, żona Lira, która zmieniła ich przybrane dzieci w łabędzie.

Znane jest również sprowadzanie druidycznego snu, przypominającego