IMG00

552

V. Teoria opodatkowania

I Podatki dochodowe od oeób fizycznych

J Składki na ubezpieczanie społeczne

I Podatki dochodowa od przedsiębiorstw

| Podatki od sprzedaży / J Podatki majątkowe ' i akcyzowe

Rysunek 17.5. Źródła dochodów podatkowych w wybranych krajach w 1995 r. Podatek dochodowy od osób fizycznych jest znacznie ważniejszy w Stanach Zjednoczonych niż w innych krajach, w których podatki od sprzedaży i składki na ubezpieczenia społeczne są większe. (Podatki od sprzedaży obejmują: akcyzę, cła, VAT i ogólny podatek obrotowy).

Źródło: Organizatión for Ecońomlć Cooperation and Devełopment, Reyenue Statistics 1965-1906, Para 1997, tabf. 11, 13, 15, 23 i 25.

Efektywność ekonomiczna

Jak pamiętamy, gdy nie występuje zawodność mechanizmu rynkowego, gospodarka w sposób automatyczny efektywnie alokuje zasoby. In-formacje przekazywane za pomocą cen rynkowych doprowadzą do efektywności produkcji, efektywności wymiany i efektywnej struktury produkcji (dopasowania do struktury popytu). Sytuacja żadnej osoby nie mogłaby się poprawić bez pogorszenia sytuacji kogoś innego. Większość podatków prowadzi do zmiany cen względnych. Oznacza to zniekształcenie sygnałów cenowych, a więc również zmianę alokacji zasobów.

Przedmiotem stałego zainteresowania ekonomistów jest stopień, w jakim system podatkowy zniechęca do oszczędzania i do pracy oraz wpływa na inne decyzje dotyczące konsumpcji i produkcji. Na przykład

Zasady opodatkowania

Efektywność - system podatkowy nie powinien wywoływać zniekształceń; jeśli to możliwe, to powinien być wykorzystywany do zwiększania efektywności ekonomicznej.

Prostota administracyjna - koszty funkcjonowania systemu podatkowego i zarządzania nim powinny być niskie.

Elastyczność - system podatkowy powinien łatwo dostosowywać się do zmieniających się warunków.

Odpowiedzialność polityczna - system podatkowy powinien być przejrzysty.

Sprawiedliwość - system podatkowy powinien być sprawiedliwy i powinien być postrzegany jako taki; powinien traktować podobnie osoby znajdujące się w podobnej sytuacji i nakładać wyższe podatki na tych, którzy mogą udźwignąć większe obciążenia podatkowe.

panuje powszechne przekonanie, że duża liczba arabów i innych drogich ras koni w Stanach Zjednoczonych wynika z istnienia pewnej luki w przepisach podatkowych. Specjalne potraktowanie w przepisach gazu ziemnego i ropy naftowej mogło doprowadzić do nadmiernej liczby odwiertów. Wagony towarowe były przez pewien czas wykorzystywane jako tarcza podatkowa, do chwili aż rynek nasycił się nimi.

Historia podatków ujawnia inne przykłady wywoływanych nimi zniekształceń. Skutkiem opodatkowania okien w XVIl-wiecznej Anglii było budowanie domów bez okien. Innych przykładów dostarcza współczesna Wielka Brytania. Pojazdy trzykołowe, chociaż może mniej bezpieczne i niewiele tańsze od czterokołowych, zostały potraktowane przez władze podatkowe nieco łagodniej. Dlatego wiele osób zdecydowało się na nie, a nie na bardziej tradycyjne pojazdy czterokołowe. Furgonetki bez okien obciążono niższą stawką podatkową niż furgonetki z oknami, toteż wiele osób zdecydowało się na zakup takich właśnie samochodów, i to wcale nie ze względu na upodobanie do ciemności wewnątrz pojazdu. W Stanach Zjednoczonych korzystne przepisy dotyczące amortyzacji przenośnych ścian zachęciły do budowania biurowców właśnie z takimi ścianami - także wówczas, gdy nie miano zamiaru kiedykolwiek ich przesuwać¹. Przenośne ściany pozwalają na większą elastyczność aranżacji wnętrz, ale zapewniają słabszą izolację akustyczną. Tak więc, nawet

1

Podatnicy mają prawo do odliczania od swych dochodów kwot amortyzacji (zużycia) posiadanych zakładów lub wyposażenia. Przenośne ściany traktowane są jako wyposażenie i dzięki temu podlegają przyspieszonej amortyzacji, inaczej niż to jest w przypadku stałych •—~Hćii wartość zaktualizowana ulg z tytułu amortyzacji jest znacznie większa.