IMG60 (4)

20

I

Rysunek 2.1

Charakterystyczne sylwetki owadów A - tycz cieśla Acanthoanus aedilis L. (chrząszcze - Coleopłe-ra). samiec (wg Eidmanna i Kuhfhoma. 1968). B - wstęgówka jesionka Catocala frarini L. (motyle -Leptdoętera) (wg Novaka i Severy. 1980). C - załuga zółtoczutka Tremex tusacomis F.. samica (błonkoskrzydłe - Hymenoptera) (z Żnrotnyj Mir SSSR) włok (abdomen). Stosunek wielkości tych oddziałów może byó u poszczególnych gatunków owadów różny.

U dorosłych postaci owadów na głowic powstałej z 6 ściśle zrośniętych segmentów znajdują się czułki (antcnnac). trzy pary narządów gębowych oraz oczy. a czasem i przyo-czka. Na tułowiu zbudowanym z trzech dobrze widocznych segmentów są trzy pary i>dnó-zy krocznych i dwie pary skrzydeł (niekiedy w częściowym lub całkowitym zaniku).

U prymitywnych owadów należących do podgmroady Apttrygolm skrzydeł brak. Na odwłoku powstałym z 12 segmentów mogą być widoczne przysadki płciowe, np. pokładetkn samic (rys 2 2) Opisany schemat bodowy może podlega? różnym modyfikacjom u różnych gatunków Jest on w zasadzie obowiązujący także w budowie larw owadów, jakkolwiek mc mają one przysadek płciowych i często odnóży krwcznych. a skrzydła w formie mc w pełni wykształconej mogą występować jedynie u larw owadów przechodzących rozwój hcmimetaboliczny. Do szkieletu zewnętrznego owadów, w miejscach gdzie znajdują się na jego wewnętrznej stronic fałdy lub wyrostki, przytwierdzone są mięśnie poprzecznie prążkowane. Wewnątrz ciała owada znajdują >»ę mięśnie, ciała tłuszczowe » układy (narządy) wewnętrzne: pokarmowy, wydalntczy. krwionośny, oddechowy, nerwowy, płciowy (rys. 2.3) Owady przechodzą w swoim rozwoju przeobrażenie (metamorfozę), tzn. ze wylęgła z. jaja larwa przcohraża się w postać dorosłą, przechodząc przez studium poczwarki (holomctahola) lub bez pr/cpoczwarczcma (hcmimctabola).

Wielkość* osobników poszczególnych gatunków współcześnie żyjących owadów zawiera się w przedziale od 0.21 do 330 mm Różnice wielkości dochodzą więc do 13 tys. razy. Najmniejszymi są owadziarki z rodziny Tnchmrammatidoe. chrząszcze z rodziny Ptiliultit. a największymi tropikalne patyczaki iPhusmulae).

Do największych owadów występujących w Polsce należy rzadko pojawiający się na Wyżynie Lubelskiej motyl - pawica grutzówka iSuiumia pyn L). której rozpiętość skrzy-

Rysunek 2.2

Schemat budowy zewnętrznei owada na przykładzie szara rSczy, widok z boku (wg Ptawilszczikowa. 1968) 1 - czułki 2 - oko złozone. 3 - głowa. 4 - tułów 5 - przedplecze. 6 - narząd słucnu. 7 -skrzydła prawe. 8 - odwłok. 9 - pokte dełko. 10 - pazurki. 11 - przetchlinki. 12 - biodro. 13-krgtarz. 14-udo. 15-golert. 16-stopa

Rysunek 2.3

ghiego. 7 - serce. 8 - owanum. 9 - cera. 10 - odbyt. 11 -otwór płciowy. 12 - jeMo cienkie. 13 - retto środkowe. 14 -gruczoł sknowy. 15 - brzuszne

na. 17 - Żuchwę. 18 - Zuwe-czka. 19 - warga goma. 20 -cOrączka wokołprzetyłuMNi

Schemat budowy wewnętrzne) owada (wg Eidmanna i Kuht-homa. 1968) i - zwój nadprze-tykowy (mozg). 2 - oko ztozone 3 - preyoczka. 4 - aorta. 5 -przedzołądak. 6 - cewki Małp*-

16