IMG 28

Bezpośrednio po operacji stasuje się, jeżeli nie ma przeciwwskazań, pozycję połsiedzącą lub siedzącą z podparciem pod plecy. Powoduje to obniżenie przepony i zwiększenie powierzchni oddechowej. Ułatwia także jej pracę oraz ćwiczenia skutecznego kaszlu. Jeśli to możliwe, chory powinien w tej pozycji przebywać jak najdłużej. W rym okresie stosuje się co godzinę ćwiczenia oddechowe torem odpowiednim do rodzaju operacji. Chory powinien wykonywać po 3 powtórzenia w kilku seriach. Częste powtarzanie tych ćwiczeń przy niewielkiej liczbie powtórzeń, nie przekraczającej 3-4 w serii, pozwala uniknąć hiperwentylacji, która może wystąpić przy zbyt nasilonym vxtdyęhaniu. Zależnie od stanu chorego i potrzeb prowadzi się ćwiczenia oddechowe czynne, bierne, wspomagane lub z oporem.

Bezpośrednio po tych ćwiczeniach przeprowadza się ćwiczenia skutecznego kaszlu. W warunkach prawidłowych wydzielina z dolnych części oskrzeli przesuwa się do wyższych dzięki ruchom migawek i ruchom pe-rys tal tycznym mięśni gładkich oskrzeli. W obrębie górnych dróg oddechowych rołę wydalnkzą spełnia czynny odruch kaszlowy. Jego skuteczność zależy od stopnia upowietrznienia płuc, a tym samym od wentylacji minutowej. Jednym z podstawowych warunków skutecznego odkrztuszania wydzieliny z oskrzeli jest także umiejętność znacznego przyspieszania przepływu powietrza w drogach oddechowych. Ocenia się, że jeżeli szybkość tego przepływu jest mniejsza niż 200 1 na min, to ryzyko zapalenia płuc sięga ok. 70%, natomiast u tych chorych, u których przekracza ona 200 1 na min, częstość tych powikłań wynosi tylko ok. 3%. Ćwiczenia skutecznego kaszlu powtarza się z taką samą częstotliwością jak ćwiczenia oddechowe. Dla zmniejszenia bólu podczas ich wykonywania, zwłaszcza po bolesnych zabiegach i u chorych wrażliwych, prowadzi się je po podaniu leków przeciwbólowych. Ćwiczenia skutecznego kaszlu często zaleca się w pozycjach drenażowych, które zwiększają ich efektywność. Zależnie od lokalizacji zalegania wydzieliny chory przyjmuje pozycje umożliwiające jej grawitacyjny odpływ z oskrzeli (tak 1.13, 1.14).

W celu ułatwienia choremu wykonywania tych ćwiczeń stosuje się metody pobudzania go do kaszlu. Należą do nich, oprócz ćwiczeń oddechowych, także ołdepywaińe klatki piersiowej, zmiany pozycji ciała oraz inhalacje. Zmiana pozycji ciała powoduje ruch wydzieliny w oskrzelach i drażnienie zakończeń nerwowych, co wywołuje odruch kaszlu.

Od pierwszych dni po operacji bardzo istotną rolę odgrywają ćwiczenia przedwzakizepowe. Uważa się, że chory leżący powinien wykonywać ok. 1900 różnych' ruchów kończynami dolnymi dziennie, aby zapobiec pooperacyjnej zakrzepicy żył głębokich. Zapewnić to może tylko systematyczność działań. Chory musi co godzinę wykonać serię 16 rytmicznych zgięć pode-

Płat płuca	Segment	Pozycja drenażowa ^0bs“^r ok*^eW" weny
Górny	Szczytowy i	Siad prosty Między ooojczy- j kiem i łopatką
	Przedni	Leżenie na piecach, z poduszką Między oboyczy-pod nieznacznie zgiętymi kolana- kiem i sutkiem mi, rotacja tułowia w lewo
	Tylny	Leżenie na lewym boku z rotacją I Szczyt łopatki tułowia do przodu pod kątem 45* I
środkowy		Leżenie tyłem z rotacją tułowia w lewo pod kątem 45* z poduszką | pod prawym bokiem, uniesienie , łóżka o 30 cm od strony stóp cho- j rego	Prawy bok na po- • złomie sutka
Dolny	Szczytowy	Leżenie na brzuchu, z poduszką pod jamą brzuszną, nieznaczna rotacja tułowia w lewo	Środek grzbietu na l wysokości dolnego kąta łopatki
	Podstawny przedni	Leżenie na plecach, z poduszką pod nieco zgiętymi kolanami, me-I znaczna rotacja tułowia w lewo, uniesienie łóżka o 30 cm od strony stóp chorego	Z przodu na po zło-1 mie dolnych żeber J _J
	Podstawny tylny	Leżenie na brzuchu z poduszką pod biodrami, nieznaczna rotacja tułowia w lewo, uniesienie łóżka o 30 cm od strony stóp chorego	Z tyłu w okolicy kręgosłupa
	Podstawny boczny	Leżenie na lewym boku z poduszką pod miednicą od przedniej strony, uniesienie łóżka o 30 cm od strony stóp chorego	Z tylu na poziomie ] dolnych żeber __J

szwowych i grzbietowych stóp, które powodują skuteczne odprowadzanie krwi żylnej z kończyn dolnych. Są to proste ćwiczenia, niewymagające dużej sprawności chorego i nieobciążające nadmiernie jego organizmu. Oczywiście oprócz nich stosuje się ćwiczenia w pozostałych stawach kończyn dolnych we wszystkich płaszczyznach. Dotyczy to także ćwiczeń kończyn górnych, które zaleca się od pierwszych dni po operacji. Ćwiczenia te mają formę ćwiczeń ogólnie usprawniających, wykonywanych według ogólnie przyjętych zasad. W ćwiczeniach tych uwzględnia się także mięśnie brzucha, których napięcie powoduje mechaniczny masaż jelit, przyspieszając powrót ich perysialtyki.

45