jednoznacznie, że składające się nań: bunl, chęć zmiany i przebudowy świata, brak ambiwalcncji charakterystyczny dla wieku młodzieńczego są produktem jedynie kształcenia w zakresie nauk społecznych, w tym socjologii, pojawiają się one bowiem znacznie wcześniej, już u progu dojrzewania.
Z drugiej strony, nauczyciele powinni być świadomi, że w swych działa* niach na terenie szkoły „tworzą wiedzę", jak i „tworzą ludzi", nie ograniczając się do przekazywania informacji, ale interpretując zastaną rzeczywistość, jak i minione wydarzenia, silnie oddziałują na światopogląd swoich wychowanków. Od tego, jakie wartości wyznają nauczyciele i jak postrzegają świat w całej jego złożoności zależy często, jakie jego reprezentacje tworzą się w umysłach uczniów. Nikt nie rodzi się twórczy, ciekawy i otwarty na innych, podobnie jak nie przychodzą na świat fundamentaliści, którzy widzą rozwiązanie najpoważniejszych jego problemów w terroryzmie. Jedni i drudzy, ci którzy chcą tworzyć i ci, którzy gotowi są niszczyć, takiego myślenia i postrzegania świata zostali nauczeni w szkole, choć nie można zaprzeczyć, że w procesie radykalizowania światopoglądu udział mają także organizacje polityczne, religijne i środowisko rodzinne.
Podsumowując, dostrzegamy, że socjologia jako forma refleksji o święcie towarzyszy ludziom od bardzo dawna w sensie antropologicznym, stosunkowo wcześnie też zarysował się związek między niektórymi jej elementami a procesami nauczania i wychowania. Mimo. żc socjologia, ani żadna inna wiedza
0 charakterze społecznym nic oferuje gotowych rozwiązań, recept, wespół z psychologią służy nauczycielom zawsze wtedy, gdy konieczne jest dokom-nic analizy zachowań uczniów, ich sposobu reagowania w codziennych, jak
1 trudnych sytuacjach, organizowania się w grupy, motywacji do wspólnego działania. Każdy, kto pracował czy pracuje w szkole lub zamierza to robić w przyszłości, powinien wiedzieć, że w każdej chwili za jej murami zachodzą istotne procesy identyfikacji, adaptacji i inne kształtujące naszą osobowość oddziaływania społeczne.
Odpowiedzi na poniższe pytania pomogą ci w uporządkowaniu
wiedzy.
• Co stanowi przedmiot zainteresowania socjologii wychowania?
• Która z dyscyplin pedagogicznych są jej najbliższe w odniesieniu do przedmiotu zainteresowań? Jaka jest relacja między socjologią wychowania a socjologią edukacji?
• Wymień podstawowe grupy technik badawczych stosowanych do analizy rzeczywistości szkolnej. Jakiej problematyce badawczej odpowiada każda z nich?
• Co to znaczy, że nauczyciele .tworzą ludzi* i .tworzą wiedzę*?
Podyskutuj z kolegami na temat przydatności wiedzy socjologicznej
w pracy nauczyciela i wychowawcy.