IMG73 (2)

Archivc dostępny jcsi p¹prsc/ Wayhack Machinę*' Po podaniu prze* uZytkownik.-i ho, poszukiwanej .\ trony. Wayhack Machinę zwraca lisię stron o danym URL zc w.szy*,^ ¹ diotępnycli okresów, co pozwała użytkownikowi na wybór wersji do przeglądania Ia

i in. 2006).    ^

Archiwizacja obiektów cyfrowych definiowana jest jako działania zarządcze, niedw, gotenninowego zarządzania strumieniami bajtów (włącznie z rnciadniiy,,,^"

ne dla: I) dfugoti

wystarczającego do rcpn*dukeji wyglądu dokumentu oryginalnego, oni/ 2) ciągłego i„|, stępniania treści dokumentu w czasie, bez względu na zachodzące zmiany technologię. I ne (Janu. Giarlo 2006, s. I9SJ. Celem systemu archiwizacji jest więc zapewnienie u*yj. I kownikoin stałej dostępności do informacji, zawartej w obiektach cyfrowych, poprzez j₍L właściwe przechowywanie [Roscnthal i in. 2005J. Oznacza to. te chodzi nic tylko o z^nj.' sywanie bitów i regularne tworzenie kopii, ale wymagane są dodatkowe działania zap_ctv niająye możliwość interpretacji danychw długim okresie. Obejmują one szereg czyn. ności, od zapisu na nośnikach po transformacje, realizowanych w zależności od rodzaju zasobów. Nie są to działania jednorazow e, wymagają zaplanowania stale wykonywanych czynności i istnienia organizacji, które podjęłyby się ich wykonywania. Niezbędne jen więc utworzenie systemu - serwisu CDC. który zapewniałby archiwizację w znacznie dłuższym okresie, niż czas życia poszczególnych nośników danych, elementów sprzętu t oprogramowania oraz łbmiafów, w jakich informacju jest zapisywana.

Archiwizacja jest kosztownym i dlugolrwałym przedsięwzięciem. Pliki muszą być właściwie rozmieszczane, sprzęt konserwowany, oprogramowanie aktualizowane, dane należy kopiować i przenosić do różnych formatów, a wszystko to muszą robić właściwie opłacani ludzie, nawet, gdy żadne nowe dane nic trafiają już do bazy danych [Borgman 2007. s. 95J. Największą szansę na właściwą archiwizację mają materiały, za które odpo. wicdzialność wzięła jakaś instytucja.

Przedsięwzięcia takie są zadaniem bibliotek od początku ich istnienia; obecnie zasad* niczą zmianę stanowią jedynie warunki technologiczne archiwizacji obiektów cyfrowych. Stąd częste poglądy, że właśnie na bibliotekach spocznie obowiązek zapewnienia długo* trwalej dostępności obiektów cyfrowych. Istnieją obawy przed przekazaniem łych zadań I firmom komercyjnym, takim jak wydawcy czy wyszukiwarki internetowe*⁷. Wydawcy V mogą bowiem zakończyć działalność bez pozostawienia następcy, odpowiedzialnego za obsługę archiwum. Zasoby archiwalne, nic przynoszące dochodów, mogą być pozostawiane bez opieki lub nawet likwidowane. Natomiast biblioteki od stuleci odgrywają podstawową, na ogól obiektywną i apolityczną, rolę w zapewnieniu stałego dostępu do zasobów dokumentów naukowych [Ncntwich 2003; Waters 2006], Obecnie częściej wskazuje się na repozytoria, jako miejsca służące długotrwałej archiwizacji. Warto jednak zaznaczyć, że archiwizacja informacji często stoi w sprzeczności z udostępnianiem; pa* radoksalnic najlepsze metody służące długotrwałej archiwizacji utrudniają udostępnianie (i na odwrót). W zw iązku z tym nic wszystkie serwisy GBC muszą i mogą archiwizować udostępniane zasoby. W takich przypadkach podejmowana jest współpraca, nu przykład z biblioteką narodową [Hakata 2004. s. 178]. centrum obliczeniowym czy dostawcą ko* inercyjnym, którzy zapewniają usługi archiwizacyjne na odpowiednim poziomie^M orga*

;yinvm i technicznym. Może zdarzać się. żc instytucja zarządzająca serwisem GBC ^Ml * ^U>czvii« tworzenie kolekcji zasobów cyfrowych, archiwizuje ją no minimalnym po-potnie, a po okredlonym czasie przekazuje te zasoby organizacji lepiej przygotowanej do łlluiiof rwa lej archiwizacji.

/.i>.idy długotrwałej archiwizacji wciąż nie zostały do końca dopracowane. Nic istnieją jednoznaczne przepisy ani podręczniki. zawierające sprawdzone rozwiązania na każdą sytuację- Należy przyjąć, że nic istnieją nośniki, sprzęt ani oprogramowanie, co do których mo/na mieć pewność niezawodności w długim okresie. W związku z tym długotrwała .irełm*izaoju musi uwzględniać następujące założenia:

• System archiwizacji jako całość musi być odporny na błędy poszczególnych jego elementów, vv taki sposób, aby był w stanie funkcjonować nawet w przypadku wystąpienia kilku błędów jednocześnie.

• Pomimo błędu lub dezaktualizacji nośnika, sprzętu lub oprogramowania, dane muszą być nadal dostępne w systemie. Nieodpowiedni element powinien być w takim przypadku wymieniany. System musi zapewniać różnorodność elementów, aby zapobiec problemom, wynikającym ze stosowania tylko wybranych rozwiązań. Pozwala to unikać wymiany wszystkich elementów jednocześnie, a także wiązania się z ofertą jednego dostawcy.

• Większość danych, przechowywanych w archiwum, jest używana rzadko lub sporadycznie. System, który rozpoznaje błędy tylko podczas próby dostępu, będzie miał tendencję do narastającego gromadzenia uśpionych” błędów. W związku z tym trzeba zapewnić regularne kontrole, w odstępach czasu wystarczających do utrzymywania prawdopodobieństwa istnienia błędów na akceptowalnym poziomic.

Zapobieganie elektom błędów ułatwiają strategie archiwizacji. Ich wybór zależy między innymi od rodzaju archiwizowanych materiałów. Obecnie biblioteki naukowe zazwyczaj zakupują licencję na dostęp do treści czasopism elektronicznych, które pozostają w bazach danych wydawców, co uniemożliwia bibliotekom realizację archiwizacji. Wynika z tego. że zagadnienia stałego dostępu i długotrwałej archiwizacji nic są tożsame. Potrzeba zapewnienia stałego dostępu jest związana z sytuacją, powstałą w wyniku licencjonowanego dostępu do czasopism elektronicznych; walka o stały dostęp ma na celu przywrócenie sytuacji z czasów czasopism drukowanych, gdy biblioteki posiadały zakupione przez siebie materiały bez względu na to. czy kontynuowały prenumeratę. Długotrwała archiwizacja natomiast polega raczej na zapewnieniu, że do określonych materiałów. przyszłe generacje uczonycłi i ludzkości w ogóle, będą miały dostęp bez względu na to. czy jakaś biblioteka je wcześniej zakupiła.

Archiwizacja najczęściej realizowana jest przez takie strategie, jak:

• Druk i muzeum. Ze względu na nictrwałość nośnika elektronicznego czasem proponuje się archiwizację treści, szczególnie w formie tekstowej, w postaci drukowanej lub na mikro formach. Urządzenia (komputery, czytniki) są jednocześnie przechowywane w muzeach, gdzie są one konserwowane i utrzymywane w ruchu. Strategia ta na ogól nic jest traktowana poważnie, chociaż zdarzają się przypadki jej stosowania. Może ona raczej służyć w sytuacjach awaryjnych.

• Usługi biblioteki narodowej, tworzącej odpowiedni serwis. Przykładem może być c-Depot w Koninklijkc Bibliofheck, współpracujący z takimi wydawcami, jak Elscvier, Springer, Blackwcll, OUP i Sagę.

• Replikacja, w której wykorzystuje się łatwość kopiowania obiektów cyfrowych bez

1

Podstawowy poziom archiwizacji polega na zachowaniu „ciągu bitów*'; zachowywane są surowe dane w dokładnie takim stanic. w jakim zostały dostarczone. Pomimo lego, że wymaga onu dobrze zorganizowanego środowiska technologii informacyjnej, przyszli użytkownicy nic mają gwarancji że obiekt będzie przedstawiony w taki sam sposób jak oryginał. gdyż brak jest informacji o interpretacji ciągu bitów. Innymi poziomami urchi-w i racji są na przykład:.,archiwizacja dostępu" lub „archiwizacja reprezentacji".