IMG98 (3)

l\\li'bno 7\viij/ki i grupy uczonych można odnaleźć d/ięki analizie cylownń i współ-cytowań. Ben Johnson i Charles Oppenheim stwierdzili kisły związek między sieciami społecznymi uczonych i sieciami powstającymi w wyniku cytowań (Johnson, Oppenheim 2007, s (04-ó25), Możliwe jest graficzne obrazowanie relacji pomiędzy twórcami i użytkownikami obiektów informacyjnych w postaci grafu [Mayer, Rnuber 2009; Strotmann, .'luo 2009, _s 507). W zależności od tego, do jakiej grupy zaliczyć można uczonego, istnieją zwykle wyraźne różnice w rodzaju współpracy, jakiej oczekuje on od pracowników informacji naukowej.

Podczas realizacji komunikacji naukowej, sieć społeczna uczonych i realizowana w jej obrębie komunikacja nieformalna (w Internecie i poza nim), łączona jest z sieciami powstającymi w wyniku rozpowszechniania i cytowania treści kanałami komunikacji formalnej (rys. 15 ). Komunikacja nieformalna jest uzupełniona powiązaniami komunikacyjnymi. w ynikającymi z analizy cylownń. Przedstawiony wcześniej model kontinuum publikacji elektronicznych należy uzupełnić przez dodanie fazy cytowania, przez co dokument mc jest traktowany jako wyizolowana jednostka, ale włączony zostaje w strukturę sieci cytowan w nauce. Posłużyłem się w tym celu modelem zaprezentowanym przez Carla Lagozc, opisującym połączenie sieci publikacji naukowych z siecią społeczną uczonych u jedną sieć hybrydową¹ (Lagozc 2004, s, 92], Łączy on podejście stosujące łańcuch informacji (dla publikowania naukowego) z sieciami społecznymi uczonych. Oficjalny system komunikacji naukow ej tworzy sieci dokumentów (żółte strzałki zwrócone w jedną stronę, od nowych publikacji do wcześniejszych). Dokumenty na rysunku są symbolizowane przez prostokąty podzielone na kolejne fazy. zgodnie z rys. 13. Jednym z efektów utworzenia repozytoriów elektronicznych jest zmniejszenie roli wymiaru czasu grafu cytowali: sto lat temu można było jedynie cytować dokumenty opublikowane około roku wcześniej (i oczywiście wcześniejsze); obecnie cytować można artykuły, które jeszcze nie ukazały się formalnie drukiem. Graf cytowań jest podstawą oceny jakości publikacji, przy pomocy indeksów cytowań lub analizy hiperlinków, Uwzględnienie podczas analizy cytowań przedmiotów publikacji cytowanych i cytujących pozwala otrzymać graficzny obraz powiązań i relacji pomiędzy poszczególnymi dziedzinami i ich poddziedzinami.

Na sieć dokumentów nakłada się społeczna sieć autorów i użytkowników, czyli uczonych (czarne kółka, połączone niebieskimi strzałkami). Sieci społeczne pomiędzy uczonymi są bardziej dynamiczne, niż sieci dokumentów. Uczeni komunikują się nie tylko poprzez publikowanie formalne, ale także za pomocą nieformalnych dyskusji. Kanały komunikacji nieformalnej składają się z bogatych przepływów informacji, które ułatwiają tworzenie nowych idei i dojrzewanie teorii naukowych.

Jak z tego w ynika, coraz trudniej jest uznać publikację naukową za jednostkę niezmienną' i dobrze zdefiniowaną. System komunikacji naukowej stal się niezwykle dynamiczny. Duże możliwości modyfikacji dokumentów, szybko powstająca sieć cytowań i bogaty repertuar środków komunikowania nieformalnego stanowią główne elementy obecnej sytuacji. Formalna, certyfikowana publikacja naukowa wydaje się być jedną z wielu materializacji wyników badań naukowych, która może zostać poprzedzona i zastąpiona przez inne materializacje.

Ai powstające między uczonymi w wyniku realizowanej przez nich komunikacji k wej pr/yponiinnji) wspomniane już sieci ..małych światów". charakteryzujących n»^ult0 powiązane sicciij jcdnoitki (uczeni), oprócz wielu połączeń / najbliższymi >iV _{w s}icci. posiadają również mniejszą liczbę połączeń dalekiego zasięgu. Dzięki s4*. _)jU ,y_C|, połączeń dwa dowolne obiekty w sieci powiązane są krótkimi łańcuchami sześcioma stopniami oddzielenia". Sieci małych światów mogą być modelem ¹1 ■ Mttfullzowancgo wyszukiwania informacji w GUC. pozwalającym wyjaśnić sposób pewnego działania wielkich struktur.

Informatyczna Infrastruktura NauM (IIN) laboratoria - Kolaboratorla Narzędzia I zasoby

Autor

Ucnnl

NWiinei

UiyttomrMk

Inni

utytkomicy

INTERNET-GBC

*

IbadiA _c Ich opli

er

Widma -

MU* "

| ⁰

t

01

3

Mrtdhik

BlbMika

MMI

Repozytoria

Strony Wab I sarwlsy Wob 20

Komunikacja nieformalna (•mail, listy dyskusyjna, podeast)

Basy danych

(bibliograficzne I pałnotekstewe), w tym: Czasopisma elektroniczna Księgarnie internetowe

Bazy danych; bibliograficzne-OPAC pafnotekstowe - biblioteki cyfrowe

Rys. 16. Model komunikacji naukowej w GBC

Na rys. 16 przedstawiłem model, zawierający wszystkie opisane przeze mnie elementy komunikacji naukowej, stanowiące część IIN, we wzajemnych relacjach. Stanowi on rozwinięcie zaprezentowanego wcześniej modelu. U góry rysunku prezentuję elementy IIN, takie jak zbiory danych, narzędzia do ich analizy, zasoby Gridu oraz wszystkie pozostałe zasoby umożliwiające prowadzenie badań naukowych w środowisku cyfrowym. Częścią IIN są także uczeni, pełniący podwójną rolę twórców i użytkowników informacji naukowej. Poniżej znajduje się poziom elektronicznej komunikacji naukowej, gdzie umieszczonych zostało wiele środków komunikowania fonnalncgo i nieformalnego. Uczeni, jako prosumenci, sami rozwinęli w Internecie efektywne formy komunikacji, pozwalające na szersze rozpowszechnianie wyników badań; część form istniała wcześniej, inne są typowe dla komunikowania w środowisku cyfrowym. W wyniku publikowania, obiekty cyfrowe, proste i złożone, umieszczane są w Internecie. Obiektom tym towarzyszą metada-ne, tworzone przez człowieka, systemy automatycznego indeksowania i/lub powstające w wyniku pelnotekstowego indeksowania wyszukiwarki. Interfejs wyszukiwarki stanowi

239

1

Podobny koncepcję reprezentował wcześniej Loct LcydcsdorfT pisząc o dwupoziomowym systemie sieciowym składającym się z (I) społecznych relacji między uczonymi i (2) relacji pomiędzy komunikatami. Cytowania wynikają z interakcji między tymi dwiema sieciami (LcydcsdorfT 1998).

’ O niezmienności publikacji drukowanej można mówić z punktu widzenia konkretnej materializacji dzieła; pomiędzy materializacjami już. mogą zdarzać się różnice, chociaż zazwyczaj nic są one zasadnicze. Poważne zmiany zachodzą, gdy przyjmiemy punkt widzenia ciągłości dziel, wynikającej z rozwoju nauki i dyskursu naukowego w czasie. Wówczas różnica pomiędzy poziomem zmienności publikacji drukowanych i elektronicznych nie będzie wyrażana dychotomicznie, jako niezmienna-zmienna, lecz jako bardziej dyskretny ciąg stanów; trudno zmienna-łatwo zmienna i wolno zmienna-szybko zmienni.