IMG$92 (2)

na wykonywaniu przez nich zadań wymagających własnej inwencji i pracy twórczej. Przypominają lekcje prowadzone przez C. Freineta (1976). Na przykład uczniowie podczas lekcji języka polskiego piszą wypracowania na dowolne lub omówione już wcześniej na lekcjach tematy, lecz z uwzględnieniem własnego punktu widzenia; przygotowują inscenizacje, dotyczące fragmentów przeczytanych czytanek lub lektur (są to przeważnie in- . scenizacje o charakterze improwizowanym); demonstrują wobec klasy przygotowane w domu przedstawienia sceniczne z odpowiednio dobranymi rekwizytami; piszą listy do przyjaciół w kraju i za granicą, a w klasach wyższych np. krytyczne recenzje utworów literackich itp. Na lekcjach tego typu można również redagować wspólnie gazetkę klasową lub poprzez swobod-jny rysunek umożliwić uczniom wyrażanie swych uczuć i doznań. Omawiane lekcje odbywają się zwykle w Warunkach pracy zespołowej. Wychowawcze ich znaczenie — w przypadku uczniów trudnych — jest tym większe, im bardziej wyzwalają spontaniczną aktywność i pozwalają wykorzystać w pełni własne możliwości.

Ponadto możliwe są również inne rodzaje lekcji całkowicie inspirowanych. Wśród nich na szczególną uwagę zasługują:

—    lekcje z udziałem zaproszonych przez uczniów specjalistów z określonej dziedziny wiedzy w celu rozwiązania z ich pomocą interesującego klasę problemu;

—    lekcje służące celom praktycznym, np. sporządzeniu wykresu dla rodziców obrazującego postępy uczniów w nauce lub przygotowaniu „audycji radiowej”, będącej próbą utrwalenia na taśmie magnetofonowej ciekawszych fragmentów lekcji;

.—- lekcje konkursowe organizowane na wzór „zgaduj zgaduli", których zadaniem jest sprawdzenie wiadomości i umiejętności uczniów w określonej dziedzinie wiedzy oraz ujawnienie ich zainteresowań, potrzeb i zdolności;

—- lekcje prowadzone przez uczniów według powszechnie stosowanego stylu pracy dydaktyczno-wychowawczej nauczyciela; lekcje takie możliwe są w zasadzie tylko w klasach VII-VIII i wyższych.

Współudział uczniów w ocenianiu lekcji — w porównaniu z

ich współudziałem w prowadzeniu zająć lekcyjnydh — ma mniejsze, jak się zdaje, walory wychowawcze. Niemniej jednak może okazać się — przynajmniej w pewnym stopniu — pozytywnym czynnikiem w podnoszeniu, zwłaszcza -u uczniów społecznie nieprzystosowanych, motywacji uczenia się, w uświadomieniu własnych osiągnięć i braków w wiadomościach i umiejętnościach oraz poprawności formułowania własnych opinii.

Ocenianie kilku lekcji ma miejsce najwyżej dwa razy w ciągu całego roku szkolnego. Pożądane wydaje się zwłaszcza wtedy, gdy uczniowie od pewnego czasu uczestniczą w lekcjach różnego typu lub w momencie, gdy pragniemy zmienić czy ulepszyć sposób prowadzenia lekcji. Uczniowie mają okazję do swobodnego wyrażenia swych opinii i uwag krytycznych. Oceny swe zgłaszają w odpowiedzi na takie pytania, jak np.: Co spodobało się nam w sposób szczególny na lekcjach -i dlaczego? W czym zespół i poszczególni uczniowie przyczynili się do urozmaicenia tych lekcji? Jakie trudności napotykaliśmy w przeprowadzaniu lekcji i co chcielibyśmy w nich zmienić i ulepszyć?

Ocenianie jednej lekcji może dotyczyć różnydh jej elementów, np. wypowiedzi kolegów (koleżanek) podczas lekcji, propozycji ocen dla najbardziej aktywnych uczestników lekcji, przebiegu samej lekcji i ogólnego zachowania się uczniów.

Współudział uczniów w ocenianiu kolegów⁷ (koleżanek) polega. na wyrażaniu opinii (ocen) 'zarówno w formie ustnej, jak i pisemnej, Przedmiotem takich ocen na lekcjach języka polskiego mogą być np. relacje na temat przeczytanej czytanki, nowelki, powieści; swobodne wypowiedzi dotyczące wrażeń, przeżyć, spostrzeżeń z wycieczki; deklamowanie wierszy; przemó- . wienie z okazji rocznic; wypracowania na zadany temat, a także samorodna twórczość literacka; przedstawienia inscenizowane lub improwizowane i inne. Składane przez uczniów oceny podlegają ściśle określonym kryteriom, ustalonym ‘wspólnie na początku lekcji. Ocenia się na ogół jednocześnie dwóch uczniów w celach porównawczych.

Współudział uczniów w ocenianiu najbardziej czynnych uczestników lekcji, w formie proponowania stopni szkolnych, polega najczęściej na tym, że nauczyciel odwołuje się do opinii klasy w sprawie wystawiania ocen w dzienniku za udział w lekcji tym

137