IMG'75 (4)

pogorszenie pozycji zamawiającego, ponieważ zastosowanie znajdą przepiy,-. ustawy, z zasady korzystne dla twórcy. Dlatego w interesie zamawiającego jJ sformułowanie w umowie wszystkich postanowień w zakresie, w którym us^ o prawie autorskim i prawach pokrewnych pozostawia stronom swobodę, gdy* może się ona okazać źródłem wątpliwości i sporów.

Jednym z takich sztandarowych problemów jest kwestia dokonywaj zmian w projekcie. Zasady ogólne prawa autorskiego nakazują uznać. * inwestor musi uzyskać zgodę twórcy no wykorzystanie dzieła (przeprowadź nie określonych robót budowlanych). Szczególny charakter tego dzieła objawi-, się tym. że projektant, jeżeli zawrze umowę o stworzenie projektu budowlane-go i jednocześnie przewiduje, że projekt len będzie spełniał przesłankę do uznania go za dzieło, musi w umowie zawartej z inwestorem przenieść n-niego część swoich uprawnień (przynajmniej jedno: uprawnienie do wykorzyt-tunin projektu do prowadzenia określonych robót budowlanych). Bez lego przeniesienia bowiem, inwestor nabywałby tylko kartkę papieru, której nie mógłby wykorzystać, ponieważ zabraniałby mu tego zakres monopolu autorskiego. Zakres uprawnień przekazywanych w umowie zależy tylko od skutku negocjacji prowadzonych z inwestorem. Zawarcie umowy oznacza, że projektant pozostał twórcą dzielą, natomiast inwestor zyskał prawo do określonego w umowie sposobu korzystania z dzieła. I tutaj dochodzimy do jednej z najważniejszych wątpliwości: sposobu dokonywania zmian w projekcie. Skoro bowiem projektant — pomimo zawarcia umowy z inwestorem — nadal pozostaje twórcą, to nadal przysługuje mu prawo do samodzielnego decydowania o sposobie i zakresie dokonywania w projekcie zmian. Ten właśnie element miał na względzie polski prawodawca, gdy nakazał projektantowi w art. 20 ust. I pkt 4 ustawy — Prawo budowlane sprawowanie na budowie funkcji inspektora nadzoru autorskiego. Sprawowanie tej funkcji oznacza, że projektant jest obowiązany aktywnie uczestniczyć w procesie budowlanym, a także, jeśli wymagać będą tego okoliczności, dokonywać zmian w projekcie na wniosek inwestora lub za jego zgodą.

Tutaj wiośnie można zauważyć podstawową zasadę: tylko projektant może wyrazić zgodę na zmianę treści projektu budowlanego spełniającego cechy dzieła. Bez tej zgody inwestor nie powinien dokonywać zmian w projekcie (przy czym nie ma tutaj znaczenia to. czy projekt wcześniej był indywidualnie uzgadniany, czy też był projektem gotowym). Nie powinien — to oznacza, że może to zrobić z punktu widzenia przepisów prawa administracyjnego (w tym budowlanego), ale nie z punktu widzenia przepisów prawa autorskiego. Musi się bowiem liczyć z tym. że dokonując zmiany narusza granice monopolu autorskiego, co powoduje powstanie określonych prawem autorskim sankcji. Ustawa o prawie autorskim określa te sankcje w dość szczególny sposób. Jeżeli w projekcie zostaną dokonane zmiany, narusza to uprawnienie twórcy do integralności dzieła, a zatem jego prawo autorskie osobiste. Sankcjami za naruszenie któregokolwiek z praw autorskich osobistych są:

. przeprosiny w postaci publicznego oświadczenia, którego treść zatwierdza

sąi,    _

. sądowy zaprzestania dokonywania zmian w projekcie i przywrócenie

jego pierwotnej postaci,

. zapłaty kwoty ustalonej przez sąd na rzecz projektanta, tytułem zadośćuczynienia za wyrządzoną mu krzywdę,

• dodatkowo, na żądanie pokrzywdzonego projektanta, nakaz zapłaty kwoty ustalonej przez sąd na wskazany przez twórcę cel społeczny (art. 78 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych).

Wysokość kwot ustala sąd, przy czym ta wysokość nie musi pozostawać w jakimkolwiek związku z np. wartością projektu.

Dodatkowo wprowadzenie do projektu zmian bez zgody projektanta oznacza naruszenie autorskich praw majątkowych twórcy. Sankcje w tym przypadku są następujące:

•    nakaz zaprzestania działań naruszających prawa projektanta (czytaj: nakaz zawarcia z projektantem porozumienia co do zakresu zmian lub przywrócenia projektu do stanu zatwierdzonego pierwotnie),

•    nakaz zapłaty na rzecz projektanta kwoty stanowiącej trzykrotność wynagrodzenia. którego miałby prawo żądać projektant, gdyby inwestor zawarł z nim stosowną umowę,

•    dodatkowo — w przepadku zawinionego naruszenia — nakaz zapłaty na rzecz projektanta kwoty stanowiącej równowartość wynagrodzenia, którego miałby prawo żądać projektant, gdyby inwestor zawarł z nim stosowną umowę (art. 79 ust. 1 prawa autorskiego),

•    na żądanie projektanta — nakaz zapłaty na rzecz Funduszu Promocji Twórczości kwoty stanowiącej równowartość wynagrodzenia, którego miałby prawo żądać projektant, gdyby inwestor zawarł z nim stosowną umowę (art. 79 ust. 2 prawa autorskiego).

Jak wynika z przedstawionego wykazu, sankcje za naruszenie praw autorskich są dość dolegliwe. Stwierdzenie to stanie się jaśniejsze, jeżeli czytelnik zauważy, że powyższe sankcje za naruszenie praw majątkowych i osobistych można kumulować.

11.4. Umowa o roboty budowlane 11.4.1. Pojęcie i źródła regulacji prawnej

Umowa o roboty budowlane jest jednym z typów umów uregulowanych w Kodeksie cywilnym. Definicję legalną tej umowy podaje art. 647 k.c..