IMGA52 (3)

sobie ze swymi problemami. Natomiast w domu babci, która jest chora, ta sama dziewczynka zostaje całkowicie obezwładniona tym, co ją spotyka ze strony wilka.

Jaś i Małgosia, działając pod wpływem przytwierdzę- ,♦ nia do wczesnodzieęięcych tendencji oralnych, myślą wyłącznie o tym, aby zjeść domek z piernika symbolizujący złą matką, która ich porzuciła (zmusiła do opuszczenia domu rodzicielskiego) i nie wahają się spalić czarownicy w chlebowym piecu, tak jakby była czymś do zjedzenia. Czerwona Czapeczka, która już przekro- i czyła swe przytwierdzenie oralne, nie ma też w konsekwencji żadnych destrukcyjnych pragnień oralnych. Pod względem psychologicznym istnieje ogromna różnica między przytwierdzeniem oralnym, przedstawionym symbolicznie w formie kanibalizmu — co stanowi głó- I wny temat Jasia i Małgosi, a sposobem, w jaki Czerwo-' I na Czapeczka karze wilka. Wilk to w ostatniej baśni I uwodziciel, ale zgodnie z jej powierzchniową treścią, I czyni on tylko to, co jest u niego czymś zwyczajnym, I mianowicie pożera, aby się nakarmić. Podobnie zwykłą I rzeczą jest, że człowiek zabija wilka, choć czyni się to I w naszej baśni w sposób niezwykły.

Dom Czerwonej Czapeczki jest dostatni, a ponieważ I przekroczyła już ona lęk oralny, z radością dzieli sią I tym dostatkiem z babcią, zanosząc jej jedzenie. Świat I rozciągający się poza domem rodzinnym nie jest dla I niej groźnym pustkowiem, w którym dziecko nie wie.^! .1 gdzie iść. Wychodząc z domu, Czerwona Czapeczka I znajduje się na znanej drodze; matka daje jej tylko I przestrogę, aby z niej nigdzie nie zbaczała.

Podczas gdy Jasia i Małgosię trzeba wypchnąć w I świat, Czerwona Czapeczka opuszcza dom chętnie. Nie I boi się świata zewnętrznego, ale uznaje, że jest piękny- I 1 tu właśnie kryje się niebezpieczeństwo. Jeśli bowiefl¹ I ów świat, który istnieje poza domem i codziennymi za* I daniami, jest zbyt pociągający, wywołać to może na* I wrót do zasady przyjemności jako głównej zasady iy*! I cia — a należy przyjąć, że dzięki pouczeniom rodziców I

dziewczynka zdołała ją już porzucić na rzecz zasady rzeczywistości. W konsekwencji narazić ją to może na spotkania o charakterze destrukcyjnym.

Sytuację wyboru między zasadą rzeczywistości i zasadą przyjemności pokazuje jasno scena, kiedy to wilk powiada do Czerwonej Czapeczki: „Dlaczego nie patrzysz na te piękne kwiatki, które rosną przy drodze? I nawet nie słyszysz, jak pięknie ptaszki śpiewają? Idziesz tak prosto i nie zważając na nic, jak do szkoły, a przecież tak jest przyjemnie w lesie!” Ten sam konflikt między czynieniem tego, co się lubi i czynieniem tego, co stanowi naszą powinność, miała na myśli matka na początku baśni, kiedy upominała córkę: „idź grzecznie i nie zbaczaj z drogi [...]. A gdy wejdziesz do pokoju babci, nie zapomnij się przywitać i nie rozglądaj się zaraz po wszystkich kątach”. Matka zatem zdaje sobie sprawę z tego, że Czerwona Czapeczka chętnie porzuca ubite drogi i zaziera w kąty, by podpatrzyć tajemnice dorosłych.

Na myśl, że w Czerwonym Kapturku chodzi o dziecięcą ambiwalencję wobec pytania, czy żyć według zasady przyjemności, czy też według zasady rzeczywistości — naprowadza fakt, że bohaterka przestaje zbierać kwiaty dopiero wtedy, „gdy ich już tyle nazbierała, że nie mogła więcej unieść”. Wówczas dopiero „przypomniała sobie o babci i wróciła na drogę wiodącą do jej dom-ku”. To jest dopiero wtedy, gdy zbieranie kwiatów nie sprawia już dziewczynce przyjemności, rezygnuje ona z tego i zaczyna myśleć o swoich obowiązkach.¹

25

1

Dwie wersje francuskie różniące się znacznie od wersji Perrault ukazują Jeszcze Jaśniej, że bohaterka wybiera drogą przyjemności, czy też przynajmniej drogą łatwiejszą, bądąc przy tym świadoma, że przekłada Ją nad drogą obowiązku. Czerwony Kapturek spotyka tam wilka na rozstaju, to Jest w miejscu, gdzie trzeba powziąć decyzją co do wyboru dalszej drogi. Wilk pyta, którą drogą bohaterka chce dalej pójść — drogą igieł czy drogą szpilek. Dziewczynka wybiera drogą szpilek, ponieważ — jak wyjaśnia w Jednej z wersji — łatwiej spiąć coś szpilkami niż zszyć igłą.¹ W czasach, gdy szycie należało przede wszystkim do młodych dziewcząt, łatwo było zrozumieć, że wyborem drogi szpilek kieruje zasada przyjemności, podczas gdy sytuacja wymagała postępku zgodnego z zasadą rzeczywistości.