IMGc51 (2)

198

Ziarniaki

runkach tlenowych. Ma właściwości .antygenowe, powoduje powstawanie przeciwciał- można ją przeprowadzić w anatoksynę, działając formaliną i temperaturą 310 K (37°C)_,—

Beta^KenrolizyHa jest wytwarzana przez gronkowce pochodzące od zwierząt, rzadziej od ludzi. Podobnie jak alfa-hemolizyna jest białkiem i ma właściwości antygenowe, ale w przeciwieństwie do niej wytwarza się zarówno w warunkach tlenowych, jak i beztlenowych. Hemolizuje krwinki barana i wołu, nie działa na krwinki człowieka i królika.

Delta-hemolizyna działa na krwinki czerwone wielu gatunków zwierząt.

Leukocydyna Panton-Valentine uszkadza leukocyty. Ponadto alfa-i delta-hemolizyriy wykazują również zdolność niszczenia leukocytów. Toksyny te niszcząc leukocyty w organizmie zakażonym, ochraniają gronkowce przed fagocytozą.

Entęrotoksyny^wytwarząne przez niektóre szczepy gronkowców dzia-łaja wybiórczo na przewód pokarmowy człowieka i powodują ósSeTatrucia pokarmowe. Mechanizm ich działania na przewód pokarmowy nie jest dokładnie poznany. Enterotoksyny odznaczają się wysoką cieploopornoś-cią. W związku z tym należy pamiętać,~że'produkty żywnościowe zawierające enterotoksyny nawet po długotrwałym gotowaniu nie nadają się do użytku. Enterotoksyny są białkami i mają właściwości pełnych antygenów. Wyróżniono następujące enterotoksyny: A, B, C_t, C₂, D, E, Fi Większość z nich otrzymano w czystej postaci.

Enzymy^ Koagulaza jest wytwarzana przez gronkowce chorobotwórcze. Szczepy kóagulazoujemne, które mają cechy chorobotwórcze należą do wyjątków. Koagulaza ścina osocze krwi ludzkiej i króliczej. Proces ści-nania zachodzi wtedy, gdy plazma zawiera aktywator koagulazy.

Osocza myszy, szczura i świnki morskiej, w których nie występuje aktywator, nie ulegają krzepnięciu pod wpływem koagulazy. Koagulaza działa najpierw na aktywator, który jest spokrewniony z protrombiną, i przekształca go w związek podobny do trombiny. Związek ten działa z kolei na fibrynogen i przemienia go w fibrynę.

Odrębnym od koagulazy czynnikiem jest tzw. „dumping factor” (CF), do niedawna nazywany .,koagulaza związana”. CF ścina fibrynogen bez udziału aktywatora koagulazy. Dotychczas jest nie wyjaśniona rola koagulazy i CF w zakażeniu. Przypuszcza _się, że skrzepy fibryny utworzone grzez te czynniki mogą osłaniać gronkowce przed leukocytami i anty-bakteryjnymi czynnikami zawartymi w surowicy.

-! Eibrynolizyna wytwarzana na ogół przez gronkowce chorobotwórcze powoduje rozpuszczenie włóknika. W pierwszej fazie tego procesu fibry— nołizyna uaktywnia proenzym plazminogen znajdujący się we krwi i przeprowadza go w czynny' enzym plazminę, jstóra rozpuszcza fibrynę, Fibrynolityczne działanie gronkowców może przyczyniać się do rozszerzania procesu chorobowego.

\ \ Hialuronidaza wytwarzana również przez gronkowce chorobotwórcze