IMGi42

psychologicznym, bazującym na procesach nerwowych, aktywizowanych głównie przez struktury pnia mózgu”⁹⁴.

„Lęk określa się jako bardzo silny stan napięcia, charakteryzujący się poczuciem zagrożenia, a jednocześnie bezradności, niepokoju i bezsilności. Lęk jest emocją bezprzedmiotową, co oznacza że nie uświadamiamy sobie źródła wywołującego stan zagrożenia, jednostka w celu uniknięcia przeżywania lęku uruchamia różnego typu mechanizmy obronne"⁹⁵.

Irena Obuchowska stwierdza, że .jest to stan uczuciowy, należący do grupy uczuć o znaku ujemnym. Lęk działa przeważnie dezinteg-rująco"⁹⁶. Lęk jest najbardziej niebezpieczny dla rozwoju dziecka, kiedy jest silnie doznawany i często się powtarza. Towarzyszą temu reakcje organizmu takie jak: blednięcie, wzmożona potliwość, przerażenie itp. „Dziecko lękliwe ma specjalny stosunek do świata i do samego siebie, charakteryzujący się tajemniczym i niezależnym od obiektywnych warunków ciągłym lękiem. Jego rezultatem są postawa, ustępliwa i obniżona zdolność do działania⁹⁷.

Jeśli chodzi o lęki dziecięce pierwszą ich fazą jest lęk odtwórczy, czyli wyobrażenie zagrożenia, które dziecko przeżyło wcześniej. Następnie pojawia się lęk wytwórczy, ten tworzy się na bazie rozwijającej się wyobraźni dziecka. Lęk powoduje u dzieci silne napięcie emocjonalne, dezorganizuje ich procesy poznawcze.

Najczęstszą postacią lęków dziecięcych jest niepokój, występuje wówczas, gdy sytuacje lękotwórcze mają charakter chroniczny. Niebezpieczną postacią lęków są lęki separacyjne, które występują na skutek oddzielenia dziecka od matki, bądź innej osoby znaczącej. Mogą pozostawić trwały ślad w psychice dziecka.

“ |, Obuchowska, Lęk, /ęk szkolny, (w:) Encyklopedia pedagogiczna, red, W, Pomykało, Warszawa 1993, s. 342.

" A. Kozłowska, Zaburzenia procesów..., op. cit,, s. 59-60.

"* T, Borowska, Pedagogia ograniczeń ludzkiej egzystencji, IBE. Warszawa 1998, s. 26.

J. Ranschburg, Lęk..., op. cit., s. 84.

101