IMGs10

tarfapcdagogika. jako subdyscyplina pedagogiki i pedagogiki specjał-F**(»j** *wką w swej istocie ograniczającą się do badania i refleksji nad pro-cneai rewalidacji osób z uszkodzonym słuchem. Podobnie jak pedagogika, URdcperhgogika zajmuje się badaniem zjawisk wychowawczych, celami, treści® Ttnrlnm działalności rewalidacyjnej oraz instytucjami, w których joziałalność ta się dokonuje⁴⁶. Surdopedagogika zajmuje się badaniem, tzn. opisywaniem, wyjaśnianiem, odkrywaniem zależności między zjawiskami i procesami zachodzącymi w toku działalności rewalidacyjnej, projektowałem zmian co w rezultacie ma prowadzić do sformułowania twierdzeń określających prawidłowości procesu dydaktyczno-wychowawczego, składających się na przyszłą ogólną teorię surdorewalidacji.

Przedmiotem surdopedagogiki jest zatem surdorewalidacja w jej aspekcie (odmianie) surdowychowawczym, dotyczącym rozwijania cech kierunkowych, i surdodydaktycznym, obejmującym kształcenie cech instrumentalnych.

Pedagogika specjalna z kolei zmierza do utworzenia ogólnej teorii rewali-dacji osób niepełnosprawnych (ang. disabled person), uogólniając wiedzę teoretyczną i doświadczenia praktyczne wszystkich rodzajów wychowania specjalnego, w tym i surdowychowania.

Surdopedagogika zajmuje się rewalidacją osób z uszkodzonym słuchem w różnym stopniu i zakresie, w różnym wieku i osobami niesłyszącymi z dodatkowymi. współistniejącymi upośledzeniami. Kryterium tych podziałów jest przede wszystkim, poza stopniem uszkodzenia słuchu (aspekt audiolo-gtcznyk sprawność w uczeniu się (aspekt psychologiczno-pedagogiczny), •KKyćfcae języka i mowy dźwiękowej oraz samodzielność w komunikacji JWkowej.

Surdopedagogika korzysta z dorobku historii surdopedagogiki⁴⁷, która jest ■JPll^hąlMDryczDą, a me pedagogiczną, historii myśli surdopedagogicz-jjgj *az surdopedagogiki porównawczej⁴⁸.

fltak artodrenn słuchu częstokroć występują dodatkowe upośledzenia. Mo* » |yt zaburzenia sprawności psychicznej, zaburzenia mowy o typie

ipracowiś z zakresu historii kształcenia i wychowania i myśli surdo-HHHgHMIńMMi jot dzieło P. Schumanna, Geschichte des Taubstum-Wj/t^jfffflttMĘids&tsckmStandpunki aa dur ges telli. Frankfurt/Main 1940.

pedagogiki surdoporównawczej uznać PMKC lfy$ historyczny usik/wań w uczeniu głuchoniemych od fnsssmaoaych przez Aleksandrę Wolfgang. Józef Zawadzki własnym ■kWn, Wiho it30,a. 314.

afazji, zaburzenia charakterologiczne, zaburzenia w funkcjonowaniu innych zmysłów bądź uszkodzenia narządu ruchu. Wszystkie współwystępujące niesprawności przysparzają uczniowi dodatkowych trudności w uczeniu się, a nauczycielowi-wychowawcy w jego kształceniu i wychowaniu. Fakt ten znalazł odbicie w refleksji naukowej i w konkretnych praktycznych rozwiązaniach. Tak np. stosunkowo niedawno powstał dział pedagogiki specjalnej zajmujący się badaniem procesu wychowawczego osób z jednocześnie uszkodzonym wzrokiem i słuchem czyli pedagogika głuchoniewidomych: rozwija się nowa subdyscyplina surdopedagogiki, badająca proces rewalidacji osób z uszkodzonym słuchem i współwystępującymi upośledzeniami. W ostatnich czasach, z uwagi na swoistość wychowania osób z uszkodzonym słuchem w stopniu lekkim, różną od problemów psychologicznych, dydaktycznych i organizacyjnych związanych z wychowaniem osób z głębokim uszkodzeniem słychu (powyżej 95 dB), wyodrębniła się pedagogika niedosłyszących. Pedagogika niedosłyszących obejmuje jednak dziś swoim zainteresowaniem nie tylko osoby z lekkim ubytkiem słuchu, ale także te, które, w wyniku wczesnego wychowania słuchowego, swobodnie posługują się językiem fonicznym.

Rozwój wiedzy naukowej, dotyczącej możliwości wychowania osób z uszkodzonym słuchem, wzbogaca praktykę surdorewalidacyjną dotyczącą dzieci, zaś potrzeby współczesnego życia gospodarczego i wynikająca stąd nieuchronność kształcenia ustawicznego, spowodowały konieczność objęcia rewalidacją także niesłyszących dorosłych.

Surdowychowanie rozumiane jako celowe działanie, w którym uczestniczą, obok rodziców, także specjalnie w tym celu przygotowane osoby (otiatia, surdopsycholog, surdopedagog, protetyk słuchu, surdologopeda i inni), dotyczy dziś nie tylko wychowania instytucjonalnego, lecz ptzede wszystkim wychowania naturalnego, w szczególności w okresie niemowlęcym, kiedy to z reguły rozstrzygają się przyszłe losy życiowe osobiste i zawodowe osoby z uszkodzonym słuchem.

Klasyfikację podstawowych obszarów teorii i praktyki surdorewalidacńi nej i zachodzących między nimi zależności ilustruje schemat 2⁴⁹.

Ta klasyfikacja, dokonana ze względu na stopień upośledzenia oraz I osoby rewalidowanej, pozwala wyróżnić szczegółowe działy Różne możliwości ujęć obrazują wektory. Schemat ukazuje takaai leżność, jaka zachodzi między jedną z subdyscyplin pedagogiki, 11

’ Por. B. Hoffmann, Surdopedagogika, PWN, Warszawa 1987, ł 24.