68161 IMGv19

Wszystkie te subdyscypliny (pedagogiki specjalnej zajmują się konkretnym rodzajem odchylenia od normy ibiopsychospołecznej, inaczej mówiąc rewalidacją *bądź resocjalizacją osób z określonym rodzajem . zaburzanej sprawności w uczeniu się.

Surdopedagogika, podobnie jak cała pedagogika, ma potrójny charakter:

—    nauki teoretycznej, gdyż dąży do wykrywania i wykrywa prawidłowości rządzące procesem dydaktyczno-wychowawczym, opluje i wyjaśnia występujące w <tym procesie zjawiska, fakty wychowawcze oraz wychowawcze prawidłowości — zmierzając w rezultacie do konstruowania teorii rewalidacji,

—    nauki praktycznej, gdyż formułuje metodyczne podstawy działalności rewalidacyjnej, proponując optymalne metody i techniki rewalidacji.

P — sztuki, gdyż proces wychowawczy, szczególnie zaś proces rewalidacji nie jest możliwy w pełni do zalgorytmizowania, ponieważ rewalidacja jest rodzajem działalności praktycznej, której zasady, reguły, dyrektywy oraz metody i techniki wychowawcze, naukowo uzasadnione i zweryfikowane, są stosowane w sytuacjach, których często nie można przewidzieć ani powtórzyć *, a ponadto należy je odnieść do każdego indywidualnego niesłyszącego dziecka, i to tym (bardziej, im ibardziej konsekwencje zaburzenia wymagają specjalnego, zindywidualizowanego podejścia.

Pojęcie teorii w dziedzinie rewalidacji jest rozumiane podobnie jak w innych dyscyplinach pedagogiki, gdyż pedagogika „...nie bada rzeczywistości niezależnej, odrębnej, obcej sobie, (przeciwstawnej, ale rzeczy-wfetość, którą co najmniej wytworzyła...” \ co szczególnie uwidacznia się w sundopedagogice. Większość bowiem niesłyszących uczy się języka i zaspokajania potrzeb zgodnie z powszechnie akceptowanymi oczekiwaniami — słowem wrasta w kulturę w sposób wysoce sformalizowany w instytucji, jaką jest szkoła i internat. Nie znaczy to jednak, że pedagogika specjalna, a konkretnie surdopedagogika jest jedynie pedagogiką szkoły specjalnej. Zasada współzależności, wynikająca z ekologii⁴, zyskuje sobie w rewalidacji dziecka z uszkodzonym słuchem coraz (bardziej powszechne uznanie. Oznacza ona rozwój jednostki w interakcji ze środowiskiem, postuluje zatem możliwie maksymalnie zintegrowane wychowanie dzieci z uszkodzonym słuchem do życia i przez życie, przez uczestniczenie w nim i jego zmienianie.

IB Rodziewicz, Działalność wychowawcza szkoły, Warszawa 1983, s. 21.

I B. Suchodolski, Trzy pedagogiki, Warszawa 1970, s. 14.

I Taką próbą podejścia ekologicznego w psychologii niesłyszących jest praca t Simon Leviot, The ecology of early deafness. Guides to fashioning Environ-I and Psychological Assesment, New York 1981.

Teoretyczne podstawy rewalidacji zoficznej osób z uszkodzonym słuchem. Aąiiht ■ alternatywnie sformułowane punkty widzenia*:

—    kształcenie osoby | uszkodzonym słuchem ■dtu <na jej odrębność, inność i dzielące ją różnice, bądź

—    kształcenie osoby z uszkodzonym słuchem H na jej najbardziej ogólną cechę wspólną iB w«zy«flM£lM|^^H przysługująca jej ta sama ludzka natur*,

Jeśli przyjąć za podstawowy punkt widzenia odrębność, a co osoby z uszkodzonym słuchem różni od ludzi ałymącydk, HK zmierza się do wychowania osób z uszkodzonym słuchem ds i w podkulturze niesłyszących. Natomiast przyjmując cechy wspólne, zmierzamy do innożliwienia niesłyszącym włączania |H na miarę ich możliwości, do społeczności łudzi dyszących.

W celu określenia istoty postępowania rewalidacyjnego, surdopedagogikę od innych dyscyplin pedagogiki spec jednej, należy odpowiedzieć na następujące pytania:

—    kogo chcemy wychować, jakimi w tym wzglądzie rozporządzamy możliwościami i ograniczeniami,

—    co jest istotą upośledzenia, polegającego na uszkodzenia ahtota, .]

—    co należy zrobić, aby nauczyć a wychować osobą | uszkodzonym słuchem.

Pytanie pierwsze jest przede wszystkim pytaniem o cel wychowania, który wynika z analizy ogólnych celów pedagogiki (a ściśle aksjologii pedagogicznej), a odpowiedź na nie jest warunkowana treścią pytania drugiego o istotę upośledzenia, jakim jest uszkodzenie dąŚ|M Ostatnie zaś pytanie dotyczy sposobu, czyli metod, a także środków metodycznych i form organizacyjnych postępowania rewalidacyjnego.

Surdopedagogika jako nauka zajmuje się opisem i P O £84|H kowaniem faktów wychowawczych, ich wy jaśni ani em projektowaniem zmian rzeczywistości wychowawczej' zgodnie z postulowanym stanem rzeczy, czyli ideałem wawczym.

Traktowanie surdopedagogiki jako samodzielnej dyscypliny peda^ką gicznej jest uzasadnione po zaakceptowaniu następujących ustaleńę^y

-i- podmiotem wychowania i kształcenia są osoby z uszkod|i|||g| .słuchem,

‘ Por. A. van Uden, Dos Gehorlose Kind — Fragen »em«r KatuimggB Fóderung. Untersuchungen zu Kórpersprache, rkonetie, PsydNtJMj^^H ziologie, Heidelberg 1980, s. 262.

⁶ Por. C. Czapów, Pedagogika resocjalizacyjna, Warszawa lijMkiSi H. Muszyński, Spór o metodologiczny statut nauk o mfdiąii Pedagogiczny” 1982, nr 2 (104).