6 7

Pedagogika wczesnoszkolna, zajmująca się problematyką pracy edukacyjnej z dzieckiem w młodszym wieku szkolnym, funkcjonuje w szerokim nurcie myślowym współczesnej humanistyki. W zasadzie wszystko już powiedziano, co dotyczy człowieka i jego edukacji. Trudno więc w naukach pedagogicznych, a pedagogice wczesnoszkolnej w szczególności, o bardziej oryginalne poglądy czy teorie. Większość tzw. nowych koncepcji była już formułowana dawniej. Nie chodzi bowiem o to, czy i na ile nowe koncepcje są rzeczywiście nowe, ale o to, aby proponowane analizy i propozycje były współcześnie teoretycznie i prakseologicznie „nośne”. Wydaje się, że tzw. innowacyjność czy heurystyczność współczesnych koncepcji pracy pedagogicznej może być oceniana w kontekście określonej hierarchizacji czy systematyzacji też już w nauce znanych. Tak więc oryginalność danej koncepcji czy też zespołu koncepcji polega w istocie rzeczy na odrębności w systematyzowaniu i porządkowaniu funkcjonujących i niejednokrotnie „rozproszonych” idei pedagogicznych. Opracowanie jest więc próbą twórczej syntezy naszej wiedzy i doświadczenia w zakresie edukacji wczesnoszkolnej.

Praca ma charakter niejednolity. Jest zarówno próbą „podręcznikowego” wykładu w zarysie pedagogiki wczesnoszkolnej, jak i próbą konstruowania określonych koncepcji edukacyjnych. Tego typu opracowania bywają zazwyczaj kompilacją, wykładem rzeczy w nauce już ustalonych. Jednak w tym opracowaniu jest inaczej. Poszczególne rozdziały w mniejszym lub większym zakresie stanowią wykład moich własnych poglądów i ocen; nierzadko są to poglądy kontrowersyjne. W wielu przypadkach są ponadto formułowane problemy, które w pedagogice wczesnoszkolnej nie znalazły —jak dotąd — odpowiednio uzasadnionych rozstrzygnięć. Sądzę, że opracowanie ma nie tylko uczyć, ale nade wszystko budzić refleksję i zainteresowanie czytelników dziedziną wiedzy zwany konwencjonalnie nauczaniem początkowym. Zainteresowania determinują motywację do studiowania, a bez niej nie ma efektów.

Mam nadzieję, że przedstawione opracowanie dostarczy czytelnikom materiału do przemyśleń, refleksji, wyzwoli twórczą postawę, a także będzie źródłem „ciekawości poznawczej” podczas dalszego studiowania pedagogiki wczesnoszkolnej.

Opracowanie to jest dziełem wielu osób. Niech mi wolno będzie wszystkim moim współpracownikom i uczestnikom dyskusji naukowych serdecznie podziękować za inspirację i zachętę do pracy. Szczególne słowa podzięki kieruję do moich współpracowników — czynnych zawodowo nauczycieli z terenu całego niemal kraju. Słowa podzięki kieruję także do moich Koleżanek i Kolegów z Zespołu Pedagogiki Wczesnoszkolnej KNP PAN, a także Uniwersytetu Gdańskiego, Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu, Uniwersytetu Warszawskiego, Uniwersytetu Wrocławskiego, WSP w Kielcach i w Piotrkowie Trybunalskim oraz Kolegium Nauczycielskim w Zgierzu i w Płocku oraz z byłego Instytutu Kształcenia Nauczycieli w Warszawie. Szczególne jednak słowa podzięki kieruję do moich bezpośrednich współpracowników w Katedrze Pedagogiki Przedszkolnej i Wczesnoszkolnej Uniwersytetu Łódzkiego.

Jako odbiorca rad i sugestii — wdzięczny lecz nie zawsze posłuszny, ogłaszam wszystko na własną odpowiedzialność.