IMGt31

m-

W toku doboru zawodu realizowane są dwa główne cele¹⁸'¹:

-    cel zatrudniającej instytucji polegający na wyborze osób najbardziej fuydMuych do danej pracy i eliminacja tych osób, które są zawodowo mniej sprawne, oraz

-    cełe indywidualny, który polega na wyborze takiej pracy, która pozwoli aa „samorealizację, satysfakcję i rozwój”.

Wybór zawodu, przygotowanie do zawodu osoby z uszkodzonym słuchem i konkretna już przydatność zawodowa nie zależy jednak jedynie od Stopnia ubytku słuchu określanego w dB. Jak wiemy, uszkodzenie słuchu i konsekwencje z tym związane mogą się w późniejszym życiu, w praktyce społecznej różnie przejawiać, co uzależnione jest z kolei od:

-    ograniczonego. lub możliwie optymalnego wykorzystywania zachowanych resztek słuchu;

-    ograniczonych łub optymalnych możliwości zdobywania wykształcenia także w masowej szkole (w różnych formach integracji), w interakcji ze słyszącymi rówieśnikami;

-    trudność: w zakresie nawiązywania werbalnych kontaktów z ludźmi słyszącymi : w rezultacie unikanie ich, lub dążenie do nawiązywania kontaktów werbalnych od najwcześniejszych lat i w konsekwencji maksymalny rozwój tobch kontaktów poczynając od własnej rodziny;

-    postawy cechującej się dążeniem do przezwyciężania własnej niepełno-ąpnwaości i akceptacją siebie wraz ze swoimi ograniczeniami wynikającymi

■|Mn i istniejąc.mi możliwościami rozwoju, lub ograniczanie się do postawy roszczeniowej i zamykanie się w „świecie głuchych”.

Efrfc i mmc de wymienione tu czynniki powodują, że klasyfikacja osób M tozkodzonym słuchem oraz społecznych skutków wynikających z jego ^ilBatetoa jest bardzo płynna. W związku z tym zatrudnienie osoby niepełnosprawnej może mieć miejsce w warunkach pracy chronionej, bądź w zwykłym miejscu pracy, w którym zatrudnione są osoby głównie w pełni spraw-gjfc Praca w warunkach pracy chronionej powinna być w zasadzie traktowana ^^HjMpynygMowBfący osobę niepełnosprawną do przejścia do zwykłego, zatrudnienia, a także jako miejsce, w którym inwalida znajdzie w przypadku wystąpienia trudności np. w adaptacji do ■toMtooaycfc araków produkcji

pNfkaoepuwncj do otwartego rynku pracy może być

_ _satnej osoby niepełnosprawnej, która w zakładzie pracy chronionej ma większe poczucie bezpieczeństwa, zarówno z uwagi na potrzeby osobiste związane z upośledzeniem, jak też poczucie braku zagrożenia związanego z sytuacją panującą na wolnym rynku pracy, obawą przed utratą miejsca pracy;

-    zakładu pracy chronionej, którego kierownictwo woli nie pozbywać się osób najbardziej sprawnych;

-    wolnego, otwartego rynku pracy, gdzie silna konkurencja może eliminować osoby niepełnosprawne konkurujące z osobami w pełni sprawnymi.

Aktualna sytuacja osób z uszkodzonym słuchem budzi jednak niepokój. Znajduje ona swój wyraz także w enuncjacjach prasowych¹⁸³. Podkreślić jednak także trzeba, że niekorzystna sytuacja, w jakiej znaleźli się niesłyszący, w wyniku transformacji społeczno-ekonomicznej dokonującej się m.in. w naszym kraju, dotyczy wszystkich inwalidów. Zwraca się uwagę, że „większość osób niepełnosprawnych jest bierna zawodowo”¹⁸⁶, przy czym, jak podkreślają cytowani autorzy, dotyczy to większości niepełnosprawnych osób w wieku produkcyjnym. Trudną sytuację związaną z zatrudnieniem inwalidów sygnalizują także walne zabrania Ogólnopolskiego Sejmiku Osób Niepełnosprawnych — zrzeszającego 115 organizacji osób niepełnosprawnych. Także Giełdy Pracy dla Osób Niepełnosprawnych organizowane (od 1997 r.) przez Polską Organizację Pracodawców Osób Niepełnosprawnych (POPON) w Warszawie, we Wrocławiu, Krakowie, Gdańsku i Poznaniu na ogół nie spełniają pokładanych w nich nadziei.

Jakie czynniki mogą wyrównywać szanse sukcesu zawodowego osób z głębokim uszkodzeniem słuchu? Są to przede wszystkim te czynniki, które ułatwiają komunikację językową, a więc:

Tamże.

⁵ Np. Edward Rukat, Przewodniczący KIS NSZZ „Solidarność” Region Mazowsze pisze w artykule pt.: Apel w sprawie sytuacji osób głuchych w Polsce, („Nasz Dzienniftć^ 3 sierpnia 1998, nr 136): „Dysfunkcja związana z różnymi postaciami głuchoty daje n porównać tylko z utratą wzroku. Głusi poprzez niedowład systemu edukacyjnego w gra kresie szkolnictwa specjalnego przegrywają dziś w sposób wyraźny na rynku pracy. Powoduje to ich degradację społeczną na skalę dotąd niespotykaną w Polsce" oraz Martt Kruczkowska, W artykule Milcząca mafia, („Gazeta Wyborcza” z 20 października 1998 w wyniku rozmowy z p. Ludmiłą Witt (wywiad nie autoryzowany) z Warszawskiego Hra działu PZG pisze, źe odkąd „padła w Polsce spółdzielczość niepełnosprawnych, 5“*™ niepełnosprawni ratują się na własną rękę, często padając przy tym ofran| oszualMA^b że „przedsiębiorczych osób" spoza naszego kraju

' j w j tkowski, S. Kostrubiec, Status osób niepełnosprawnych [w j J. Mikulski i J Auleytner (red.), Polityka społeczna wobec osób Drogi do Integracji, WSP TWP w Warszawie, Warszawa 1996, s. 65-73.