Inga Iwasiów Gender dla średniozaawansowanych
2

mówiąc nim nadal, będą całkowicie niesłuchani? Nawet nie niesłyszalni - niesłuchani. Faktycznie, mimo teoretyzowania na temat Innego i innego, dowartościowywania doświadczenia marginalnego - obowiązuje stara dobra hierarchia osadzona w instytucjonalnych ramach, w tym przypadku na uniwersytetach, które mają wydziały slawistyki, co oznacza wydziały rusycystyki (też zresztą nieimponują-ce). W tej sytuacji Gombrowicz, wbrew naszym nadziejom, przebija się z trudem, pokutuje na polonijnych co do składu konferencjach i tylko nam się wydaje „kulturalnym towarem eksportowym”.

To tylko przykład, bo rzecz dotyczy wszystkiego, co nie namaszczone przez swoje, przez mainstream, przez instytucjonalną naukę. Nawiasem mówiąc, uważane w Polsce za silne wydziały gen-der studies na amerykańskich uniwersytetach są raczej komórkami, gdzie pozwala się prowadzić badania grupkom dziwaczek i dziwaków, a kanon i władza mają się i tak dobrze. Wszystko inne to tylko liberalna retoryka.

Jeśli tak, co robić? Oddać głos dotąd milczącym - odpowiadają nam przerobione w wieku XX teorie. Ale czy można wyobrazić sobie proces tego oddawania głosu, słuchania, włączania w wielogłos, który byłby całkowicie wolny od uroszczeń symbolicznego kolonizatora? Czy sam gest przekazania inicjatywy, oddania komunikacyjnego pasma nie zakłada, że ktoś to musi zrobić - przekazać, oddać, a więc sprawować jednak kontrolę, przynajmniej inicjować proces? Wydaje się, że nie ma wyjścia. Wszystko musi układać się w znane schematy, inaczej nie potrafimy zorganizować sobie świata.

Więc może zagadka tkwi nie w samym świecie i nie w języku, ale w regułach komunikacji. Wszystko zależy od tego, jak się ustawimy, kim chcemy być i co osiągnąć. Od tego, czy jesteśmy zdolni skupić się na samym komunikowaniu, wymianie, gawędzeniu, czy zawsze musimy te akty traktować jako akty wymiany zgodnej z raz przyjętymi regułami, wymiany pragmatycznej, służącej nam samym?

Nie wiem, nie wiem, czy sama potrafię tylko słuchać. Czy umiem wyobrazić sobie świat jako niezhierarchizowane informacyjne centrum (?) i nie odczuwać ani swej tożsamości, ani cudzej innościjako opowieści o rzeczywistości. Pewnie nie potrafię. Chciałabym jednak wyrobić w sobie bezwarunkowy odruch kwestionowania oczywistości, który byłby autentyczną postawą, a nie tylko liberalnym hasłem. Chciałabym zawsze pamiętać, że zastąpienie słów przez te lepiej dziś brzmiące, które poświadczają moją otwartość, nie wystarczy. Teoria to mało. Pytam: inność, czyli co? Czyli: kim jestem ja sama w świetle którejś z odpowiedzi?

I pocieszam się - w tym moim błądzeniu przez światy tekstów

-    że istnieje propozycja otwarcia, dająca nadzieję na dobre „ukłączo-wienie” w świecie - właśnie feminizm. Wbrew bowiem obiegowym przesądom feminizm nie proponuje urawniłowki, wskazuje tylko na znaczenie wspólnoty i proponuje budować ją jako użyteczną dla jednostki. Bywa to utopią, ale może humanistyka potrzebuje dzisiaj utopii?

Takiej utopii, która - skądinąd - nie zadowoli się pozorną gen-deryzacją dyskursu, która w istocie odsuwa ważne pytania. Pamiętajmy, używanie znajomo brzmiących słów, pod którymi kryją się jeszcze bardziej znajome i dziś już przez nas niechciane treści, to uzurpacja i przejęcie, ulubione techniki patriarchatu. Kiedy mówisz „równość”, „partycypacja”, „wspólnota”, „wykluczenie” - musisz wiedzieć, na jakim lądzie się znajdujesz.

Poza tym feminizm chce od innych (i vice versa) także spotkań, dyskusji i radości. Jeśli więc nawet nie odpowiedziałam tu na fundamentalne dla mnie samej pytania, którym starałam się nadać lekką formę wstępnego wykładu, bo przecież trzeba dbać o atrakcyjność

-    mam nadzieję, że było i będzie nam przyjemnie. Tego także chce dzisiaj feminizm od humanistyki.