Kompendium Wiedzy geografii41

wygląd — typowy dla systemu wartości, gustów estetycznych i statusu ekonomicznego danej społeczności.

W rzeczywistości getta są wynikiem segregacji przestrzennej — pożądanej lub przymusowej. Niektórzy auior/.y uważają, że użycie nazwy „getto” trzeba ograniczyć tylko do segregacji przymusowej i do takiej, która jest skutkiem dyskryminacji. Termin enklawa zaproponowano w odniesieniu do grup mniejszościowych odizolowanych od reszty społeczeństwa z własnej woli. Ta propozycja jednak nic została powszechnie zaakceptowana.

Zdarza się, że nazwy „getto” używa się do określenia wyraźnie wyodrębniających się obszarów miasta zamieszkanych przez ludność o względnie jednorodnym statusie ekonomicznym (biedni, bogaci) lub zawodowym. Można przykładowo stwierdzić, żc Bcvcrly Hills to getto bogatej elity filmowej. W wielu miastach obserwuje się powstawanie skupisk zamożnych reprezentantów określonych zawodów: prawników, bankierów, lekarzy itp. (Patrz hasła: Segregacja, Enklawa).

GLOBALIZACJA

Synonimami globalizacji są mondializaeja i planc-taryzacja — opisujące procesy ogarniające całą kulę ziemską (łac. globus, „okrągła bryła, kula, sfera”) lub wielkie jej obszary. Samo zjawisko globalizacji jest stare jak świat. Właściwie już imperium rzymskie było dla znanej w starożytności ekumeny państwem globalnym. Termin „globalizacja" we współczesnym jego rozumieniu wszedł do obiegu językowego dopiero w połowic XX wieku. Początkowo globalizację wiązano z rozwojem światowych systemów komunikacyjnych, dzięki którym wszelkie informacje zostają upowszechnione wśród całej niemal ludności naszego globu (planetaryzacja komunikacji). Pierwszymi technicznymi symbolami globalizacji były telegraf, radio, telefon, a także system metryczny, natomiast obecnie są nimi współczesne media, takie jak telewizja, telefonia komórkowa i Internet. W wirtualnej przestrzeni komputerowej każdy terminal jest zglobalizowany — tzn. dostępny dla wszystkich uczestników niezależnie od ich lokalizacji. Za pośrednictwem globalnej sieci

komputerowej można dokonać wielu operacji, np.: transferu pieniędzy, przesiania wszelkiego rodzaju informacji, konsultingu, złożenia zamówienia, zakupu określonego towaru itd. Wszystkie działania odbywają się bardzo szybko i bez konieczności osobistego (fizycznego) kontaktu z usługodawcą.

Policentryczną organizacją światową o charakterze globalnym, utworzoną po II wojnie światowej w celu regulacji stosunków międzynarodowych, jest ONZ. Współcześnie jej znaczenie systematycznie spada z powodu ogromnej przewagi Stanów Zjednoczonych nad innymi centrami wpływów oraz wskutek globalizacji działalności gospodarczej ponadnarodowych (transnacjonalnych) korporacji (TNK). które coraz Transnacjonalne bardziej dominują na rynku światowym.    korporacje (TNK)

Wzrasta też rola niektórych organizacji regionalnych —

UE i NATO — oraz grup ponadregionalnych, jak G-7 i OPEC, a także organizacji pozarządowych (np. Greenpeace, Społeczeństwo Otwarte, Lekarze bez Granic itd.).

Proces globalizacji coraz bardziej wiąże się z polityką i gospodarką światową. W aspekcie ekonomicznym globalizacja oznacza dominację TNK w światowym ładzie gospodarczym.

Cały świat staje się ich rynkiem zaopatrzenia w surowce i sprzedaży gotowej produkcji. Korporacje tc dysponują ogromnym kapitałem międzynarodowym, w większości jednak amerykańskim, dlatego też ich centrale najczęściej zlokalizowane są w Ameryce. Przychody osiągane przez wielkie koncerny, np. General Motors, Daimler-Chryslcr i Ford, dorównują lub przewyższają budżety takich państw, jak Turcja.

Polska. Austria, Dania. Pakistan lub Arabia Saudyjska. Działalności TNK nie tamują granice państwowe ani rządy poszczególnych krajów. Na przykład Hewlett-Packard ma swoją centralę w USA i tam produkuje głównie wysokotechnologicz-ny sprzęt medyczny, ale firma jest znana na świccie z produkcji komputerów wytwarzanych w Szwajcarii, a ponadto zajmuje się produkcją sprzętu optycznego (w Niemczech) i urządzeń laserowych (w Singapurze).

Na początku lat dziewięćdziesiątych działało około 38 000 TNK, z którymi związane były setki tysięcy filii i samodzielnych zakładów, rozmieszczonych w różnych częściach świata.

TNK zatrudniały 78 min osób, które wytwarzały 1/3 wartości

A